Ю. Скворцовӑн Ултӑк калаври амӑшӗ тата ачисем презентация

Ах, намӑс та çылӑх мана!
Епле пусарас-ха чуна?
Атте-аннене чысласа
Куллен пулӑшма пӗлеймерӗм…
Чунтан кураймастӑп хама,
Ӑçта-ши чикес пуçӑма?
(Геннадий Юмартӑн
«Çылӑх мана» сӑвви)
Г.Юмарт

Ултăк (вăрман кăвакарчăнĕ)

Амӑш патне килме чаракан сӑлтавсем
пӳтсӗр çанталӑк
арӑмӗсем упӑшкисене хӑраххӑн ярасшӑн мар
килти «çанталӑк» пӑтранать

Йӑнӑш тунине ӑнланчӗç-ши ачисем?
Хулара пурӑнакан ывӑлӗ Володя пилӗк çул хушшинче пӗрре амӑшӗ патне килсен çуралнӑ килӗ ытти çуртсемпе танлаштарсан япӑхса юлнине курчӗ вӑл, нимӗн те улшӑнманни ӑна пӗр енчен савӑнтарчӗ те: Володя ачалӑха аса илчӗ… Халӗ амӑшӗ вилнӗ. Володя кил картине тухать те «пӗлтӗр ун чунне илемлӗн курӑннӑ ӳкерчӗк» вырӑнне «çара çил карти» асӑрхать. Автор риторикӑллӑ ыйту парать «Чухӑнччӗ-и Володя уйӑхсерен вунӑ тенкӗ те пулин амӑшне укçа ярса памалӑх? Чӗлхесӗрччӗ-и вӑл амӑшӗн сывлӑхӗ çинчен ыйтса пӗлме?» Володя хӑй айӑпне тинех ӑнланать, анчах та кая юлса.

Итлер-ха пӗр-пӗрин шухӑшне
Ыйтусем:
1.Ачисем ашшӗ-амӑшӗ умӗнче яланах парӑмра тенине эсир мӗнле ӑнланатӑр?
2.«Кайӑк хитре тӗкӗпе, этем ырӑ ӑсӗпе» текен ваттисен сӑмахне эсир мӗнле ӑнланатӑр?

Словарь ӗçӗ
ула тӑпа (ултӑк) – вӑрман кӑвакарчӑнӗ, вяхирь
шур пӳс кӗпе – шуратман пир кӗпе
ӗнӗçмест – ӑнӑçмасть, хунамасть
хӗрен – хӑлат, коршун
масар – çӑва
сала – ял
кункӑра – çӑнӑх такани

Пӗтӗмлетсе каласан
Ю.Скворцовӑн калавӗ кашни çынна шухӑшлаттарма тивӗç. Эпир аннесем умӗнче ӗмӗр парӑмра. Калаври Володьӑна, Çитӑрпа Иллене чунтан сивлес килет, вӗсем чӑтмалла мар чунсӑрла хӑтланчӗç: хӑйсене пурнӑç çулӗ сине кӑларнӑ амӑшне юлашки çула та (Володьӑсӑр пуçне) ӑсатма килмерӗç. Пӗр Саша çеç чунлӑ пулни курӑнать.
Çапла. Çыннӑн хайне çуратса ӳстернӗ амӑшӗ пур. Пур чухне те ачи-пӑчи вӗсем çинчен асра тытсах каймасть çав. Час-час çыру та çырмасть, пырса та çӳремест, уяв ячӗпе саламлама та манать. Пирӗн çак калавсенчи ывӑлсемпе хӗрсем пек чунсӑр пулас марччӗ. Хамӑр атте-аннене куç пек упрасчӗ, нихӑçан та кулянтарас марччӗ.
Эх, аннеçӗм, пӗртен-пӗр анне,
Эс пире çуратан, ӳстерен,
Ӑшӑтатӑн чуна-чӗрене,
Çук санран çывӑх çын тӗнчере. (В. Давыдов-Анатри)

)