Слайд 2
![Бауырымен жорғалаушылар, рептилиялар (Rерtіlіа) омыртқалы жануарлардың бір класы. Ежелгі бауырмен](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-1.jpg)
Бауырымен жорғалаушылар, рептилиялар (Rерtіlіа)
омыртқалы жануарлардың бір класы.
Ежелгі бауырмен жорғалаушылар —
котилозаврлар орта карбон кезеңінде қарапайым, қосмекенді стегоцефалдан тараған.
Котилозаврлардан триас кезеңінің аяғында аң тәрізді бауырмен жорғалаушылар тобы — сүтқоректілердің алғашқы түрлері шықты.
Бауырмен жорғалаушылардың ең жақсы дамыған кезеңі — мезозой. Бұл кезде ихтиозаврлар, мозазаврлар, птерозаврлар (ұшқыш кесірткелер), динозаврлар тараған. Бұлардың бәрі мезозойдан кайнозойға өткен кезде жойылып кетті де, олардың орнына бауырмен жорғалаушылардың қазіргі түрлері қалыптасты.
Слайд 3
![Қазақстандағы бауырмен жорғалаушылар Тасбақалар Кесірткелер Қабыршақтылар Жыландар тұщы су тасбақасы,](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-2.jpg)
Қазақстандағы бауырмен жорғалаушылар
Тасбақалар
Кесірткелер
Қабыршақтылар
Жыландар
тұщы су тасбақасы, құрлық тасбақасы, геккондар, ешкіемер, келес, ұршықсап,
сцинктер, кесірткелер, соқыр жыландар, су жыландар, құм айдаһары, сұр жыландар, қалқан тұмсықтылар
Слайд 4
![Бауырымен жорғалаушылар](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-3.jpg)
Слайд 5
![Бауырмен жорғалаушылар кейбір түрлері (жұмырбас шұбар кесіртке, зайсан жұмырбас кесірткесі,](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-4.jpg)
Бауырмен жорғалаушылар
кейбір түрлері (жұмырбас шұбар кесіртке, зайсан жұмырбас кесірткесі, кесел, сары
жылан,т.б.) Қазақстанның "Қызыл кітабына" енгізілген.
Слайд 6
![Қазақстанда юра кезеңінде тіршілік еткен ұшатын кесірткенің, бор кезеңіндегі динозаврлардың,](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-5.jpg)
Қазақстанда юра кезеңінде тіршілік еткен ұшатын кесірткенің, бор кезеңіндегі динозаврлардың, мезозой, кайнозой шөгінділерінен түрлі тасбақаның, кесірткенің, қолтырауынның (крокодилдің) қалдықтары табылған.
Слайд 7
![Қазақстанда тұщы су тасбақалары және дала тасбақалары бар. Оның 38 түрі қорғауға алынып,”Қызыл кітапқа” енген.](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-6.jpg)
Қазақстанда тұщы су тасбақалары және дала тасбақалары бар. Оның 38 түрі
қорғауға алынып,”Қызыл кітапқа” енген.
Слайд 8
![Қазақстанда көптеген геккондар және жыланның 17 түрі бар.](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-7.jpg)
Қазақстанда көптеген геккондар және жыланның 17 түрі бар.
Слайд 9
![Шұбар батбат кесіртке (лат. Phrynocephalus versicolor) - Алакөл және Іле](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-8.jpg)
Шұбар батбат кесіртке (лат. Phrynocephalus versicolor) - Алакөл және Іле ойпаттарында
тіршілік ететін, таралу аймағы шағын түр. Санының азаюына негізгі себептер - су деңгейінің тұрақсыздығы, сексеуіл дайындау және өрт. Қолдан өсірілмеген. Түрдің Іле ойпатындағы таралу аймағының батыс бөлігі жоспарланып отырған Орта-Іле қорығына енеді. Таралуын егжей-тегіжейлі анықтап, биологиясын зерттеуді жалғастыру қажет.
Слайд 10
![Қазақстанның шөлейт жерлері мен Кавказдың және Тян-Шаньнің тауларында болады. Дала](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/428496/slide-9.jpg)
Қазақстанның шөлейт жерлері мен Кавказдың және Тян-Шаньнің тауларында болады. Дала әбжыланы
кебінесе шегірткелермен, аздап кесірткілермен және тышқандармен қоректенеді.