Дала және шөл дала аймағының қара қоңыр топырақтары. Қара қоңыр топырақтардың классификациясы презентация

Дала аймағының оңтүстігіне шектесіп орналасқан қуаң дала мен шөл далада қара қоңыр топырақ типі дамыған. Бұл аймақтың жер ауданы – 90,4 млн. га. Қазақстан жер аумағының 33,2% қамтиды

Топырақ құралу жағдайларының топырақ түзуші экологиялық факторлардың кейбір өзгешеліктерінің болуына байланысты аймақ үш аймақшаға бөлінеді. Олар: күңгірт қара қоңыр топырақты қуаң дала; нағыз қара қоңыр топырақты қуаң дала; ашық қара қоңыр топырақты шөл дала

Күңгірт қара қоңыр топырақты дала аймақшасы аймақтың солтүстік бөлігінде орналасқан. Ауданы – 27,7 млн. га. Аналық тау жыныстары карбонатты балшықтар мен лөс тәрізді құмбалшық болып келеді.

Ауа райы бұл аймақшада құрғақ және күрт континенталды. Қысы аз қарлы, суық, жазы құрғақ, жылы. Жыл ішінде 240­280 мм жауын шашын түседі, оның 55­60% жылы мезгілде жауады. Ылғалдың булануы жауын­шашын мөлшерінен 4 есе көп.

Ауаның белсенді температура қосындысы – 2300­2600. Гидротермиялық коэффициент – 0,5­0,7, ылғалдылық коэффициенті – 0,3­0,35.

Табиғи өсімдік дүниесі ксерофитті астық тұқымдас және шамалы мөлшерде тараған аралас шөптерден құралған (боз, бетеге, қазтабан, келлерия, т.б.).

Нағыз қара қоңыр топырақты дала аймақшасы Каспий маңы ойпатының, Орал үстіртінің, Мұғалжар аласа тауларының, Тор­ ғай үстіртінің, Сарыарқаның және Ертіс өңірі жазықтығының біраз бөлігін қамтиды

Аймақшаның ауданы – 24,3 млн. га. Литологиялық­геоморфологиялық құрылысы топырақ түзуші тау жыныстары күңгірт қара­ қоңыр топырақ аймақшасына ұқсас

Климатының континенталдығы және құрғақшылығы артып, өсімдік дүниесі кедейлене түседі. Бір жылда түсетін жауын­шашын мөлшері – 230­250 мм, оның 70% жылы мезгілде түседі. Ауаның 10С асатын температуасының қосындысын – 2500­29000. Гидротермиялық коэффициент 0,4­ 0,6 ылғалдану коэффициенті 0,3 шамасында.

Табиғи өсімдік дүниесі жусанды­ бетегелі­бозды шөптер тобынан құралған. Ертіс өңірі жазықтығының құмдарында жолақты­қарағайлы ормандар қалыптасқан. Аймақшаның негізгі топырағы нағыз қара қоңыр топырақ.

Ашық қара қоңыр топырақты шөл дала аймақшасы. 47030/­50030/ солтүстік ендіктер аралығында ор­ наласқан. Ауданы – 38,4 млн. га. Ба­ тысында Каспий маңы ойпатының солтүстігінен басталып, шығысында Алтай және Тарбағатай таулары бөктерлеріне дейін созылып жатыр.

Жер бедері аллювиалды теңіз жазықтары, ал топырақ түзуші тау жыныстары – тұзданған балшықтар және ауыр құм­ балшықтар. Аналық тау жыныстары – карбонатты балшықтар және құмбалшықтар.

Климатының континетальдылығы батыстан шығысқа қарай арта түседі. Ауадан түсетін ылғал жылына орташа есеппен – 180­210 мм. Ауаның белсенді температурасы қосындысы – 2600­31000. Ылғалдану коэффиценті – 0,2­0,3