Ми жұлын сұйықтығы. Физиологиялық және патологиялық құрамы презентация

ЖОСПАР
Кіріспе
Негізгі бөлім
а)МЖС туралы жалпы мәлімет
б)МЖС түзілуі
в)МЖС қасиеті мен құрамы
3. Қорытынды
4. Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Ми-жұлын сұйықтығы - ми қарыншалары мен субарохноидальді кеңістікті толтырып тұратын организмнің спецификалық сұйық ортасы. Ересек адамда ликвор орташа мөлшері – 110-115 мл. Оның көп бөлігі торлы қабық асты кеңістікте, аз мөлшері ми қарыншаларында болады. Ми-жұлын сұйықтығы түссіз мөлдір сұйықтық. Бас ми жұлын ауруларында оның түсі, қысымы өзгереді.

Безді клеткалардың белсенді секреция жолы арқылы ми қарыншаларының тамырлы өрімдерінен түзіледі. Бұл тамырлы өрімдер бүйір, үшінші және төртінші ми қарыншаларында орналасқан мидың жұмсақ қабатының туындысы болып табылады.
Ми жұлын сұйықтығының түзілуі

Ликвор айналысы үздіксіз жүріп отырады. Ол мидың бүйір қарыншаларынан Монро тесігі арқылы үшінші қарыншаға, одан Сильвиев су өзегінен төртінші қарыншаға құяды. Төртінші қарыншадан Мажанди және жұп Лушка тесіктері арқылы субарохноидальды кеңістікке барады. Ми мен жұлынды қоршап жатқан субарохноидальды кеңістікте ликвор бас пен омыртқаның қозғалысы, тыныс алу, ми пульсациясына байланысты әртүрлі бағытта баяу айналады.
Ликвор айналысы

Ми - жұлын сұйықтығы көк тамыр құбырлары бойындағы торлы қабықтың айналдырылған қапшықтарынан құрылған Пахиан түйіршіктері арқылы қайта сіңіріледі.

Миды сыртынан қоршап тұрып, шайқалулар мен ұрудан қорғайтын қосымша механикалық қорғаныш қызметін атқарады.
Ми тіндерінде осмотикалық қысымды бір деңдейде ұстап, ми құрылымындағы алмасуды қалыпка келтіру арқылы миды қоректендіреді. ОЖЖ әртүрлі бөлімінің белсенділігін өзгертетін тұрақтандырғыш молекулалар тасымалдайды.
Мидың жасушалары мен қан жасушаларының арасын байланыстырады.
Нейрондарды тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болған керексіз заттардан тазартады.
Ми нейрондарын бір-бірімен гормондары, әртүрлі метоболиттер (адреналин, гистамин, серотонин) арқылы байланыстырады.
Ми-жұлын сұйықтығының атқаратын негізгі қызметтері:

Ересек адамда субарахноидальді кеңістік пен ми қарыншаларында 110-160 мл МЖС айналымда жүреді.Оның 20-30мл - бүйір қарыншаларда, 3-5мл - III-IV қарыншаларда,20-30мл – торлы қабық астында, 50-70мл – ми-жұлын каналына тиесілі.
Емізулі балаларда 40-60мл МЖС болады,жасына байланысты өсіп отырады.
Дені сау адамда тәулігіне 350-1150мл МЖС 0,2-0,8мл/мин жылдамдықпен,бас ішілік қысымға байланысты түзіледі.Неғұрлым қысым төмен болса, соғұрлым МЖС көбірек түзіледі.
МЖС организм қажеттілігіне байланысты тәулігіне 1-6рет жаңартылып отырады.

Диагностикалық мақсатта МЖС люмбальді пункция, субокципитальді және вентрикулярлы пункция арқылы алады.
Люмбальді пункцияны клиникалық тәжірибеге Г.Квинке және одан тәуелсіз 1891жылы Е.Уинтер енгізген.
20 ғасырдың 50-ші жылдарынан бастап диагностикалық мақсатта МЖС зерттеу дәстүрлі әдіске айналды.
МЖС зерттеуге А.Ю.Макаров, Г.Н.Кассиль, М.А. Барон есімді ғалымдар едәуір үлесін қосты.

Люмбальды пункция
Науқас оң жақ қырымен кушетканың шетіне қарай жақындап, жастықсыз, басын алға кеудесіне қарай еңкейтіп, аяқтарын тізесінен барынша бүгіп, ішіне қарай тартып (арқасы «доға» тәрізді майысу керек) жатады.
Тесуді арнайы мандрені бар Бир инесімен III жэне IV бел омыртқалар арасына жасайды.
Тесетін жердің терісін 5% йод ерітіндісімен, сонан кейін 70% спирт ерітіндісімен тазартылады.
Жүмсақ тіндерге инфильтрациялық анестезия (жансыздандыру) жүргізу үшін шприцке 0,5% новокаин ерітіндісі жіберіледі.
Мандренді инемен тері, тері асты клечаткасы, омыртқа байламдары, қатты және торлы ми қабықтары тесіледі де субарохноидальды кеңістіктегі соңғы цистернаға кіреді.
Мандренді ине алынғаннан кейін ми-жұлын сұйықтығы аға бастайды. Оның қысымы қалыпты болса, сұйықтық минутына 60 тамшы шамасында ағады. Ми жұлын сұйықтығы L тәрізді иілген шыны түтікше көмегімен өлшенеді.

Люмбальды пункцияға көрсеткіш:
Нейроинфекция (менингит, энцефалит);
мидың онкологиялық бұзылыстары;
гемобластозда бластты клеткаларды, ақуыз деңгейі жоғарылауын диагностикалауда;
нормотензивті гидроцефалияны диагностикалауда;
ликвородинамика бұзылысын анықтауда.
Емдік мақсатта: қабықшаға антибиотик, химотерапиялық препараттар жіберу;
бассүйек ішілік қысымды төмендету (бассүйек ішілік гипертензияда).

Жүктілік;
бассүйек ішілік гематома;
бас миы жарақатынан кейінгі абсцес;
бас миы ісінуі;
бас миындағы көлемді түзіліс;
геморрагиялық диатез;
гидроцефалияның окклюзиялық формасы;
бел аймағы инфекциялық зақымдалуында.
Люмбальды пункцияға қарсы көрсеткіш:

Люмбальді пункция асқынулары
Ең қауіпті асқынуы – бас миының кірігуі және дислокациясы(бас ішілік гипертензия,мидағы көлемді түзіліс,ликворлы бөгеті бар науқастарға жүргізгенде).
Клиникалық көрінісі: артериальді гипертензия,брадикардия,қарашық кеңеюі,неврологиялық симптомдардың көрінуі,естің бұзылыстары.

Ликвордың қалыпты құрамы

Панди реакциясының нәтижелері
1. әлсіз — +
2. айтарлықтай опалесценция — ++
3. шамалы көмескілену —+++
4. айқын көмескілену —++++

Нонне - Аппелть реакциясы
Шыны түтікке 0,5- 1 мл ми – жұлын сұйықтығын және сол мөлшерде күкіртті қышқыл аммонийдің қанық ерітіндісін қосады. Реакцияны ликворды реактивпен қосқаннан кейін 3 мин ішінде бағалайды. Түтіктегі сұйықтықтың күңгірттену дәрежесі реакцияның қарқындылығын кресттер санымен сипаттайды.
Нонне – Аппелть реакциясының нәтижелері:
1. әлсіз — +
2. айтарлықтай опалесценция — ++
3. шамалы көмескілену —+++
4. айқын көмескілену —++++

Зақымдалу синдромдары
Бас ішілік гипертензия синдромы
бастағы кернелген ауру сезімі (әсіресе түнде,горизонтальді қалыпта)
жүрек айну,құсу
брадикардия
көру нерві дискісінің ісінуі
түрік ертоқымы арқасының остеопорозы

Постпункционды менингизм
Пункционды тесік арқылы сұйықтық шығуына байланысты дамыған басішілік гипотензия салдарынан болатын бас ауруы (12-24сағаттан кейін пайда болады және 4-7 күнге дейін сақталады)
Жүрек айну,құсу,ба сайналу,құлақтағы шуыл,мойын бұлшықеттерінің шамалы ригидтілігі,субфебрилитет.

Жасуша-белокты диссоциация синдромы
Қалыпты немесе шамалы жоғарылаған белок фонындағы жасушалық элементтердің(плеоцит) айқын жоғарылауы
Сұйықтық лайлы
Айқын плеоцитоз(нейтрофилдер есебінен) ОЖЖ жұқпалы ауруларына (бактериальді менингит,менингоэнцефалит) тән
Лимфоцитарлы цитоз туберкулезді және саңырауқұлақты менингитке,герпетикалық энцефалитке тән
Эозинофилия гельминтозда,цистицеркозда,туберкулезді менингитте,лимфомада кездеседі.

Белокты-жасушалық диссоциация синдромы
Жасушалық элементтердің қалыпты фонында белоктың айқын жоғарылауы
Белокты коллоидты реакциялар оң (Нона-Апелть, Панди т.б.)
Ликвордың ксантохромды боялуы,ұюға бейімді
Ликвоциркуляция бұзылысында,ісіктерде,Гийен-Барре синдромында байқалады.