Сезім мүшелерінің жалпы мінездемесі және анализаторлар туралы ілім. Көру және иіс сезу ағзалары презентация
- Главная
- Биология
- Сезім мүшелерінің жалпы мінездемесі және анализаторлар туралы ілім. Көру және иіс сезу ағзалары
Содержание
- 2. І. Кіріспе. ІІ. Негізгі бөлім: Анализаторлар туралы түсінік; Көру жүйесі; Есту тепе-теңдік мүшесі; Иіс сезу мүшесі;
- 3. CE3IM МҮШЕЛЕРI ТУРАЛЫ IЛIМ - ЭСТЕ3ИОЛОГИЯ (AISTHESILOGOS) Сезiм мүшелерi (organa sеnsuum) туралы түсінiк. Aғза әcepдi әр
- 4. Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon — мүше, ағза; лат. sensuum — қабылдау, сезу) —
- 5. Анализаторлар немесе талдағыштар (анализаторы); (көне грекше: ἀνάλυσις - жіктелу, талдау) — шеткі қабылдағыш бөлімдерден басталып, ми
- 7. Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты алғашқы талдау жасайтын
- 8. Көру жүйесі Вспомогательные органы глаза Көз алмасы Көз алмасының қабықшылары Ішкі ядро Көз алмасының б/е Көз
- 9. Көру талдағышының негізгі мүшесі – көз алмасы. Ол бас сүйектің алдыңғы жағындағы екі ойықта – көз
- 10. 1 — қасаң қабық; 2 — көз алмасының алдыңғы камерасы; 3 — нұрлы қабықша; 4 —
- 11. Сыртқы қабықтың алдыңғы бөлігін қасаң қабық(роговица);cornea, деп атайды. Ол түссіз, мөлдір, дөңгелек, дөңес, сағат әйнегіне ұқсас
- 13. 1 — жоғарғы тік б/е; 2 — жоғарғы қиғаш б/е; 3 — шеткі тік б/е; 4
- 14. Қарашықтың артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене -көз бұршағы орналасады. Ол сыртынан белдемшелі жұқа
- 15. Торлы қабықта жарық сезгіш рецепторлар – таяқшалар мен сауытшалар орналасады, сондықтан оны жарық сезгіш, немесе фоторецепциялық,
- 16. Түнгі тіршілікке бейімделген жануарларда пигментті жасушалар мен фоторецепторлар арасында ерекше кристалдан, немесе талшықтан құралған жарықты кері
- 17. 1 — қас; 2 — үстіңгі қабақ; 3 --- кірпіктер; 4 — көз-жас безі; 5 —
- 18. Қос өрісті жасушалар туйінді (ганглиозды) жасушалармен жалғасады. Соңғы жасушалар өсінділері көру жүйкесін құрайды. Әрбір қос өрісті
- 19. Көру рецепторлары аталған пигменттерінің фотохимиялық реакциялары салдарынан қозады. Көру пигменттері ыдыраған кезде бөлінген иондар торлы қабық
- 20. 1 — завиток; 2 — балғашық; 3 — төс сүйекшесі; 4 — үзеңгіше; 5 — жарты
- 21. Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстарды қабылдап талдайды. Есту мүшесі дыбыстарды анықтап ажыратуға
- 22. Есту тепе-теңдік мүшесі Сыртқы құлақ Ортаңғы құлақ Ішкі құлақ Ұлу Сыртқы есту жолы Есту сүйекшелері Дабыл
- 23. 1 — балғашықтың басы; 2 — үзеңгіше сүйекшенің қысқа аяғы; 3 — үзеңгіше сүйекшенің ұзын аяғы;
- 24. Ортаңғы құлақ - auris media- дабыл жарғағынан кейін басталады, ол самай сүйегінің ішінде орналасқан. Ортаңғы құлақтың
- 25. Ішкі құлақ (внутреннее ухо);auris interna — есту және тепе-тендік сақтау рецепторлары орналасқан құлақ бөлігі. Ол самай
- 27. Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері негізінен үш қабаттан тұрады. Терінің сыртқы қабаты - эпидермис
- 28. Тері Эпидермис Дерма Терінің қосалқы мүшелері Торлы қабат Емізікті қабат Май бездері Тырнақ Сүт бездері Тер
- 29. Терінің дерма қабаты дәнекер ұлпадан түзілген. Оның қалыңдығы 1-2,5 мм. Дерманың эпидермиске жанаса орналасқан сыртқы қабатын
- 30. Адам терісі
- 31. Тер бездерінің пішіні түтікке ұқсас, оның өзегі терінің сыртына кішкене тесікшелер - шұрықтар түрінде ашылады. Тер
- 32. Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс сезу мүшелері иіс сезу шұңқыршасын
- 34. Дәм сезу мүшесі ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды. Дәм сезу рецепторлары тілдің ұшында, артқы бөлігінде,
- 35. Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты алғашқы талдау жасайтын
- 37. Скачать презентацию
Слайд 2І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім:
Анализаторлар туралы түсінік;
Көру жүйесі;
Есту тепе-теңдік мүшесі;
Иіс сезу мүшесі;
Дәм сезу мүшесі;
Тері
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім:
Анализаторлар туралы түсінік;
Көру жүйесі;
Есту тепе-теңдік мүшесі;
Иіс сезу мүшесі;
Дәм сезу мүшесі;
Тері
ІІІ. Қорытынды.
ІV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Жоспар:
Слайд 3 CE3IM МҮШЕЛЕРI ТУРАЛЫ IЛIМ - ЭСТЕ3ИОЛОГИЯ (AISTHESILOGOS)
Сезiм мүшелерi (organa sеnsuum) туралы түсінiк.
CE3IM МҮШЕЛЕРI ТУРАЛЫ IЛIМ - ЭСТЕ3ИОЛОГИЯ (AISTHESILOGOS) Сезiм мүшелерi (organa sеnsuum) туралы түсінiк.
Кіріспе:
Слайд 4 Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon — мүше, ағза; лат. sensuum — қабылдау, сезу) — ішкі және сыртқы ортаның
Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon — мүше, ағза; лат. sensuum — қабылдау, сезу) — ішкі және сыртқы ортаның
Рецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар және интерорецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар және интерорецепторлар болып екіге бөлінеді. Экстерорецепторлар - организмге қоршаған сыртқы ортадан келетін тітіркендіргіш әсерлерін қабылдайды.
Оған дәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпалардадәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпаларда, қан және лимфатамырлары қабырғаларында орналасып, осы мүшелерден келетін тітіркеністерді қабылдайтын сезімтал құрылымдар. Олар организмдегі зат алмасуды қамтамасыз ететін мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын реттейді. Интерорецепторлардың жеке арнайы түрі —проприорецепторлар. Олар тірек-қимыл аппараты мүелеріне (қаңқа сүйектері, бұлшықеттер, буындар) әсер ететін тітіркендіргіштерді қабылдайды.
Слайд 5 Анализаторлар немесе талдағыштар (анализаторы); (көне грекше: ἀνάλυσις - жіктелу, талдау) — шеткі
Анализаторлар немесе талдағыштар (анализаторы); (көне грекше: ἀνάλυσις - жіктелу, талдау) — шеткі
1) тітіркеністі қабылдайтын шеткі бөлім (рецепторлар); 2) жүйкелік қозуды өткізетін аралық бөлім; 3) қабылданған сезімге талдау жасалынатын ми жабынындағы және қыртыс астындағы сезімтал орталық бөлім.
Анализаторлардың көмегімен адам мен жануарлар организмдері мен қоршаған орта арасында байланыс қалыптасады. Сонымен қатар, олар организмдегі зат алмасу процесінің қалыпты өтуі, үлпалар мен мүшелердің қанмен жабдықталуы, әртүрлі жүйелер қызметінің үйлесімді реттелуі туралы ақпараттармен орталық жүйке жүйесін хабардар етіп отырады.
Слайд 7 Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты
Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты
сыртқы - терінің сыртқы қабатында орналасып, сырттан келген тітіркенулерді қабылдайды. Мысалы, ыстық затқа қолы тиген адам қолын бірден тартып алады.
ішкі -ағзаның ішінде орналасып, тітіркенулерді ішкі мүшешелерден қабылдайды.
Слайд 8Көру жүйесі
Вспомогательные органы
глаза
Көз алмасы
Көз алмасының
қабықшылары
Ішкі ядро
Көз алмасының б/е
Көз жас аппараты
Қабақ
Жас
Көру жүйесі
Вспомогательные органы
глаза
Көз алмасы
Көз алмасының
қабықшылары
Ішкі ядро
Көз алмасының б/е
Көз жас аппараты
Қабақ
Жас
Көз жасының көлі
Көз жас безі
Фиброзды
қабықша
Қасаң
қабық
Склера
Торлы
қабықша
Тамырлы
қабықша
Нұрлы
қабықшы
Кірпікті
дене
Меншікті
Тамырлы
қабықша
Шыны тәріздес
дене
Көз бұршағы
Көз алмасының
сұйықтығы
Таяқшалар
Колбашалар
Слайд 9 Көру талдағышының негізгі мүшесі – көз алмасы. Ол бас сүйектің алдыңғы жағындағы
Көру талдағышының негізгі мүшесі – көз алмасы. Ол бас сүйектің алдыңғы жағындағы
Слайд 101 — қасаң қабық;
2 — көз алмасының алдыңғы камерасы;
3 — нұрлы
1 — қасаң қабық; 2 — көз алмасының алдыңғы камерасы; 3 — нұрлы
Көз
Слайд 11
Сыртқы қабықтың алдыңғы бөлігін қасаң қабық(роговица);cornea, деп атайды. Ол түссіз, мөлдір, дөңгелек,
Сыртқы қабықтың алдыңғы бөлігін қасаң қабық(роговица);cornea, деп атайды. Ол түссіз, мөлдір, дөңгелек,
Слайд 131 — жоғарғы тік б/е;
2 — жоғарғы қиғаш б/е;
3 — шеткі
1 — жоғарғы тік б/е; 2 — жоғарғы қиғаш б/е; 3 — шеткі
Көз бұлшықеттері
Слайд 14 Қарашықтың артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене -көз бұршағы орналасады.
Қарашықтың артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене -көз бұршағы орналасады.
Слайд 15 Торлы қабықта жарық сезгіш рецепторлар – таяқшалар мен сауытшалар орналасады, сондықтан оны
Торлы қабықта жарық сезгіш рецепторлар – таяқшалар мен сауытшалар орналасады, сондықтан оны
Слайд 16 Түнгі тіршілікке бейімделген жануарларда пигментті жасушалар мен фоторецепторлар арасында ерекше кристалдан, немесе
Түнгі тіршілікке бейімделген жануарларда пигментті жасушалар мен фоторецепторлар арасында ерекше кристалдан, немесе
Слайд 171 — қас;
2 — үстіңгі қабақ;
3 --- кірпіктер;
4 — көз-жас
1 — қас; 2 — үстіңгі қабақ; 3 --- кірпіктер; 4 — көз-жас
Көз жас аппараты
Слайд 18 Қос өрісті жасушалар туйінді (ганглиозды) жасушалармен жалғасады. Соңғы жасушалар өсінділері көру жүйкесін
Қос өрісті жасушалар туйінді (ганглиозды) жасушалармен жалғасады. Соңғы жасушалар өсінділері көру жүйкесін
Слайд 19 Көру рецепторлары аталған пигменттерінің фотохимиялық реакциялары салдарынан қозады. Көру пигменттері ыдыраған кезде
Көру рецепторлары аталған пигменттерінің фотохимиялық реакциялары салдарынан қозады. Көру пигменттері ыдыраған кезде
Слайд 201 — завиток;
2 — балғашық;
3 — төс сүйекшесі;
4 — үзеңгіше;
1 — завиток; 2 — балғашық; 3 — төс сүйекшесі; 4 — үзеңгіше;
Сыртқы, ортаңғы және ішкі құлақ
Слайд 21 Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстарды қабылдап талдайды. Есту
Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстарды қабылдап талдайды. Есту
Слайд 22Есту тепе-теңдік мүшесі
Сыртқы құлақ
Ортаңғы құлақ
Ішкі құлақ
Ұлу
Сыртқы есту
жолы
Есту
сүйекшелері
Дабыл
жарғағы
Дабыл қуысы
Есту түтігі
Ұлу
Кіреберіс
Жартылай иірімді
Есту тепе-теңдік мүшесі
Сыртқы құлақ
Ортаңғы құлақ
Ішкі құлақ
Ұлу
Сыртқы есту
жолы
Есту
сүйекшелері
Дабыл
жарғағы
Дабыл қуысы
Есту түтігі
Ұлу
Кіреберіс
Жартылай иірімді
Слайд 231 — балғашықтың басы;
2 — үзеңгіше сүйекшенің қысқа аяғы;
3 — үзеңгіше
1 — балғашықтың басы; 2 — үзеңгіше сүйекшенің қысқа аяғы; 3 — үзеңгіше
Дабыл жарғағы мен есту сүйекшелері
Слайд 24 Ортаңғы құлақ - auris media- дабыл жарғағынан кейін басталады, ол самай сүйегінің
Ортаңғы құлақ - auris media- дабыл жарғағынан кейін басталады, ол самай сүйегінің
Слайд 25 Ішкі құлақ (внутреннее ухо);auris interna — есту және тепе-тендік сақтау рецепторлары орналасқан
Ішкі құлақ (внутреннее ухо);auris interna — есту және тепе-тендік сақтау рецепторлары орналасқан
Слайд 27 Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері негізінен үш қабаттан тұрады. Терінің
Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері негізінен үш қабаттан тұрады. Терінің
Слайд 28Тері
Эпидермис
Дерма
Терінің қосалқы
мүшелері
Торлы қабат
Емізікті қабат
Май
бездері
Тырнақ
Сүт бездері
Тер бездері
Түтіктер
Тері
Эпидермис
Дерма
Терінің қосалқы
мүшелері
Торлы қабат
Емізікті қабат
Май
бездері
Тырнақ
Сүт бездері
Тер бездері
Түтіктер
Слайд 29 Терінің дерма қабаты дәнекер ұлпадан түзілген. Оның қалыңдығы 1-2,5 мм. Дерманың эпидермиске
Терінің дерма қабаты дәнекер ұлпадан түзілген. Оның қалыңдығы 1-2,5 мм. Дерманың эпидермиске
Слайд 30Адам терісі
Адам терісі
Слайд 31 Тер бездерінің пішіні түтікке ұқсас, оның өзегі терінің сыртына кішкене тесікшелер -
Тер бездерінің пішіні түтікке ұқсас, оның өзегі терінің сыртына кішкене тесікшелер -
Слайд 32 Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс сезу мүшелері
Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс сезу мүшелері
Слайд 34 Дәм сезу мүшесі ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды. Дәм сезу рецепторлары тілдің
Дәм сезу мүшесі ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды. Дәм сезу рецепторлары тілдің
Слайд 35 Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты
Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты
Адамда 5 сезім мүшелері бар, оларға:
көру мүшесі - көз,
есту мүшесі - құлақ,
дәм сезу мүшесі - тіл,
иіс сезу мүшесі - мұрын,
сипап сезу мүшесі - тері жатады.
Сезім мүшелерінде сезгіш нейрондардың ұшы (рецепторлар) әр түрлі тітіркенулерді қабылдайды. Дыбыс, температура, химиялық ісер т.б. тітіркендіргіштерге жатады. Әрі қарай сезгіш нейрондардың өсінділері арқылы қозу үлкен ми сыңарлары қыртысының белгілі бір аймағына беріледі.
Қорытынды: