Сезім мүшелерінің жалпы мінездемесі және анализаторлар туралы ілім. Көру және иіс сезу ағзалары презентация
- Главная
- Биология
- Сезім мүшелерінің жалпы мінездемесі және анализаторлар туралы ілім. Көру және иіс сезу ағзалары
Содержание
- 2. І. Кіріспе. ІІ. Негізгі бөлім: Анализаторлар туралы түсінік; Көру жүйесі; Есту тепе-теңдік мүшесі; Иіс сезу мүшесі;
- 3. CE3IM МҮШЕЛЕРI ТУРАЛЫ IЛIМ - ЭСТЕ3ИОЛОГИЯ (AISTHESILOGOS) Сезiм мүшелерi (organa sеnsuum) туралы түсінiк. Aғза әcepдi әр
- 4. Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon — мүше, ағза; лат. sensuum — қабылдау, сезу) —
- 5. Анализаторлар немесе талдағыштар (анализаторы); (көне грекше: ἀνάλυσις - жіктелу, талдау) — шеткі қабылдағыш бөлімдерден басталып, ми
- 7. Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты алғашқы талдау жасайтын
- 8. Көру жүйесі Вспомогательные органы глаза Көз алмасы Көз алмасының қабықшылары Ішкі ядро Көз алмасының б/е Көз
- 9. Көру талдағышының негізгі мүшесі – көз алмасы. Ол бас сүйектің алдыңғы жағындағы екі ойықта – көз
- 10. 1 — қасаң қабық; 2 — көз алмасының алдыңғы камерасы; 3 — нұрлы қабықша; 4 —
- 11. Сыртқы қабықтың алдыңғы бөлігін қасаң қабық(роговица);cornea, деп атайды. Ол түссіз, мөлдір, дөңгелек, дөңес, сағат әйнегіне ұқсас
- 13. 1 — жоғарғы тік б/е; 2 — жоғарғы қиғаш б/е; 3 — шеткі тік б/е; 4
- 14. Қарашықтың артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене -көз бұршағы орналасады. Ол сыртынан белдемшелі жұқа
- 15. Торлы қабықта жарық сезгіш рецепторлар – таяқшалар мен сауытшалар орналасады, сондықтан оны жарық сезгіш, немесе фоторецепциялық,
- 16. Түнгі тіршілікке бейімделген жануарларда пигментті жасушалар мен фоторецепторлар арасында ерекше кристалдан, немесе талшықтан құралған жарықты кері
- 17. 1 — қас; 2 — үстіңгі қабақ; 3 --- кірпіктер; 4 — көз-жас безі; 5 —
- 18. Қос өрісті жасушалар туйінді (ганглиозды) жасушалармен жалғасады. Соңғы жасушалар өсінділері көру жүйкесін құрайды. Әрбір қос өрісті
- 19. Көру рецепторлары аталған пигменттерінің фотохимиялық реакциялары салдарынан қозады. Көру пигменттері ыдыраған кезде бөлінген иондар торлы қабық
- 20. 1 — завиток; 2 — балғашық; 3 — төс сүйекшесі; 4 — үзеңгіше; 5 — жарты
- 21. Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстарды қабылдап талдайды. Есту мүшесі дыбыстарды анықтап ажыратуға
- 22. Есту тепе-теңдік мүшесі Сыртқы құлақ Ортаңғы құлақ Ішкі құлақ Ұлу Сыртқы есту жолы Есту сүйекшелері Дабыл
- 23. 1 — балғашықтың басы; 2 — үзеңгіше сүйекшенің қысқа аяғы; 3 — үзеңгіше сүйекшенің ұзын аяғы;
- 24. Ортаңғы құлақ - auris media- дабыл жарғағынан кейін басталады, ол самай сүйегінің ішінде орналасқан. Ортаңғы құлақтың
- 25. Ішкі құлақ (внутреннее ухо);auris interna — есту және тепе-тендік сақтау рецепторлары орналасқан құлақ бөлігі. Ол самай
- 27. Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері негізінен үш қабаттан тұрады. Терінің сыртқы қабаты - эпидермис
- 28. Тері Эпидермис Дерма Терінің қосалқы мүшелері Торлы қабат Емізікті қабат Май бездері Тырнақ Сүт бездері Тер
- 29. Терінің дерма қабаты дәнекер ұлпадан түзілген. Оның қалыңдығы 1-2,5 мм. Дерманың эпидермиске жанаса орналасқан сыртқы қабатын
- 30. Адам терісі
- 31. Тер бездерінің пішіні түтікке ұқсас, оның өзегі терінің сыртына кішкене тесікшелер - шұрықтар түрінде ашылады. Тер
- 32. Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс сезу мүшелері иіс сезу шұңқыршасын
- 34. Дәм сезу мүшесі ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды. Дәм сезу рецепторлары тілдің ұшында, артқы бөлігінде,
- 35. Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген ақпаратты алғашқы талдау жасайтын
- 37. Скачать презентацию
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім:
Анализаторлар туралы түсінік;
Көру жүйесі;
Есту тепе-теңдік мүшесі;
Иіс сезу мүшесі;
Дәм
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім:
Анализаторлар туралы түсінік;
Көру жүйесі;
Есту тепе-теңдік мүшесі;
Иіс сезу мүшесі;
Дәм
Тері қабаттары мен құрылысы.
ІІІ. Қорытынды.
ІV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Жоспар:
CE3IM МҮШЕЛЕРI ТУРАЛЫ IЛIМ - ЭСТЕ3ИОЛОГИЯ (AISTHESILOGOS)
Сезiм мүшелерi (organa sеnsuum)
CE3IM МҮШЕЛЕРI ТУРАЛЫ IЛIМ - ЭСТЕ3ИОЛОГИЯ (AISTHESILOGOS) Сезiм мүшелерi (organa sеnsuum)
Кіріспе:
Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon — мүше, ағза; лат. sensuum — қабылдау, сезу) — ішкі және
Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon — мүше, ағза; лат. sensuum — қабылдау, сезу) — ішкі және
Рецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар және интерорецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар және интерорецепторлар болып екіге бөлінеді. Экстерорецепторлар - организмге қоршаған сыртқы ортадан келетін тітіркендіргіш әсерлерін қабылдайды.
Оған дәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпалардадәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпаларда, қан және лимфатамырлары қабырғаларында орналасып, осы мүшелерден келетін тітіркеністерді қабылдайтын сезімтал құрылымдар. Олар организмдегі зат алмасуды қамтамасыз ететін мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын реттейді. Интерорецепторлардың жеке арнайы түрі —проприорецепторлар. Олар тірек-қимыл аппараты мүелеріне (қаңқа сүйектері, бұлшықеттер, буындар) әсер ететін тітіркендіргіштерді қабылдайды.
Анализаторлар немесе талдағыштар (анализаторы); (көне грекше: ἀνάλυσις - жіктелу, талдау)
Анализаторлар немесе талдағыштар (анализаторы); (көне грекше: ἀνάλυσις - жіктелу, талдау)
1) тітіркеністі қабылдайтын шеткі бөлім (рецепторлар); 2) жүйкелік қозуды өткізетін аралық бөлім; 3) қабылданған сезімге талдау жасалынатын ми жабынындағы және қыртыс астындағы сезімтал орталық бөлім.
Анализаторлардың көмегімен адам мен жануарлар организмдері мен қоршаған орта арасында байланыс қалыптасады. Сонымен қатар, олар организмдегі зат алмасу процесінің қалыпты өтуі, үлпалар мен мүшелердің қанмен жабдықталуы, әртүрлі жүйелер қызметінің үйлесімді реттелуі туралы ақпараттармен орталық жүйке жүйесін хабардар етіп отырады.
Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан
Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан
сыртқы - терінің сыртқы қабатында орналасып, сырттан келген тітіркенулерді қабылдайды. Мысалы, ыстық затқа қолы тиген адам қолын бірден тартып алады.
ішкі -ағзаның ішінде орналасып, тітіркенулерді ішкі мүшешелерден қабылдайды.
Көру жүйесі
Вспомогательные органы
глаза
Көз алмасы
Көз алмасының
қабықшылары
Ішкі ядро
Көз алмасының б/е
Көз жас
Көру жүйесі
Вспомогательные органы
глаза
Көз алмасы
Көз алмасының
қабықшылары
Ішкі ядро
Көз алмасының б/е
Көз жас
Қабақ
Жас ағатын өзек
Көз жасының көлі
Көз жас безі
Фиброзды
қабықша
Қасаң
қабық
Склера
Торлы
қабықша
Тамырлы
қабықша
Нұрлы
қабықшы
Кірпікті
дене
Меншікті
Тамырлы
қабықша
Шыны тәріздес
дене
Көз бұршағы
Көз алмасының
сұйықтығы
Таяқшалар
Колбашалар
Көру талдағышының негізгі мүшесі – көз алмасы. Ол бас сүйектің
Көру талдағышының негізгі мүшесі – көз алмасы. Ол бас сүйектің
1 — қасаң қабық;
2 — көз алмасының алдыңғы камерасы;
3
1 — қасаң қабық; 2 — көз алмасының алдыңғы камерасы; 3
Көз
Сыртқы қабықтың алдыңғы бөлігін қасаң қабық(роговица);cornea, деп атайды. Ол түссіз,
Сыртқы қабықтың алдыңғы бөлігін қасаң қабық(роговица);cornea, деп атайды. Ол түссіз,
1 — жоғарғы тік б/е;
2 — жоғарғы қиғаш б/е;
3
1 — жоғарғы тік б/е; 2 — жоғарғы қиғаш б/е; 3
Көз бұлшықеттері
Қарашықтың артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене -көз
Қарашықтың артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене -көз
Торлы қабықта жарық сезгіш рецепторлар – таяқшалар мен сауытшалар орналасады,
Торлы қабықта жарық сезгіш рецепторлар – таяқшалар мен сауытшалар орналасады,
Түнгі тіршілікке бейімделген жануарларда пигментті жасушалар мен фоторецепторлар арасында ерекше
Түнгі тіршілікке бейімделген жануарларда пигментті жасушалар мен фоторецепторлар арасында ерекше
1 — қас;
2 — үстіңгі қабақ;
3 --- кірпіктер;
4
1 — қас; 2 — үстіңгі қабақ; 3 --- кірпіктер; 4
Көз жас аппараты
Қос өрісті жасушалар туйінді (ганглиозды) жасушалармен жалғасады. Соңғы жасушалар өсінділері
Қос өрісті жасушалар туйінді (ганглиозды) жасушалармен жалғасады. Соңғы жасушалар өсінділері
Көру рецепторлары аталған пигменттерінің фотохимиялық реакциялары салдарынан қозады. Көру пигменттері
Көру рецепторлары аталған пигменттерінің фотохимиялық реакциялары салдарынан қозады. Көру пигменттері
1 — завиток;
2 — балғашық;
3 — төс сүйекшесі;
4
1 — завиток; 2 — балғашық; 3 — төс сүйекшесі; 4
Сыртқы, ортаңғы және ішкі құлақ
Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстарды қабылдап
Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстарды қабылдап
Есту тепе-теңдік мүшесі
Сыртқы құлақ
Ортаңғы құлақ
Ішкі құлақ
Ұлу
Сыртқы есту
жолы
Есту
сүйекшелері
Дабыл
жарғағы
Дабыл қуысы
Есту түтігі
Ұлу
Есту тепе-теңдік мүшесі
Сыртқы құлақ
Ортаңғы құлақ
Ішкі құлақ
Ұлу
Сыртқы есту
жолы
Есту
сүйекшелері
Дабыл
жарғағы
Дабыл қуысы
Есту түтігі
Ұлу
Кіреберіс
Жартылай иірімді
түтікшелер
1 — балғашықтың басы;
2 — үзеңгіше сүйекшенің қысқа аяғы;
3
1 — балғашықтың басы; 2 — үзеңгіше сүйекшенің қысқа аяғы; 3
Дабыл жарғағы мен есту сүйекшелері
Ортаңғы құлақ - auris media- дабыл жарғағынан кейін басталады, ол
Ортаңғы құлақ - auris media- дабыл жарғағынан кейін басталады, ол
Ішкі құлақ (внутреннее ухо);auris interna — есту және тепе-тендік сақтау
Ішкі құлақ (внутреннее ухо);auris interna — есту және тепе-тендік сақтау
Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері негізінен үш қабаттан
Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері негізінен үш қабаттан
Тері
Эпидермис
Дерма
Терінің қосалқы
мүшелері
Торлы қабат
Емізікті қабат
Май
бездері
Тырнақ
Сүт бездері
Тер бездері
Түтіктер
Тері
Эпидермис
Дерма
Терінің қосалқы
мүшелері
Торлы қабат
Емізікті қабат
Май
бездері
Тырнақ
Сүт бездері
Тер бездері
Түтіктер
Терінің дерма қабаты дәнекер ұлпадан түзілген. Оның қалыңдығы 1-2,5 мм.
Терінің дерма қабаты дәнекер ұлпадан түзілген. Оның қалыңдығы 1-2,5 мм.
Адам терісі
Адам терісі
Тер бездерінің пішіні түтікке ұқсас, оның өзегі терінің сыртына кішкене
Тер бездерінің пішіні түтікке ұқсас, оның өзегі терінің сыртына кішкене
Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс
Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс
Дәм сезу мүшесі ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды. Дәм сезу
Дәм сезу мүшесі ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды. Дәм сезу
Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан
Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан және ағзаның өзінің ішкі органдарынан
Адамда 5 сезім мүшелері бар, оларға:
көру мүшесі - көз,
есту мүшесі - құлақ,
дәм сезу мүшесі - тіл,
иіс сезу мүшесі - мұрын,
сипап сезу мүшесі - тері жатады.
Сезім мүшелерінде сезгіш нейрондардың ұшы (рецепторлар) әр түрлі тітіркенулерді қабылдайды. Дыбыс, температура, химиялық ісер т.б. тітіркендіргіштерге жатады. Әрі қарай сезгіш нейрондардың өсінділері арқылы қозу үлкен ми сыңарлары қыртысының белгілі бір аймағына беріледі.
Қорытынды: