Слайд 2
Іван Чыгрынаў
Іва́н Гаўры́лавіч Чыгры́наў (21 снежня 1934, вёска Вялікі Бор Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці — 5 студзеня 1996)
-беларускі пісьменнік, драматург, перакладчык, публіцыст. Народны пісьменнік Беларусі (1994 г.).
Слайд 3
Біяграфія
Нарадзіўся ў сялянскай сям'і. Бацька — Гаўрыла Чыгрынаў быў старшыней сельсавета. Маці — Хадоска
Ігнатаўна была звычайнай працаўніцай-калгасніцай. У дзяцінстве перажыў Вялікую Айчынную вайну. На вайне загінуў яго бацька. У 1940 годзе пайшоў у першы клас Вялікаборскай сямігодкі. Нямецкая акупацыя перапыніла вучобу, але пасля вызвалення Магілеўшчыны ад фашыстаў будучы пісьменнік зноў сеў за школьную парту і ў 1949 годзе паспяхова скончыў сямігодку. Далей вучыўся ў Саматэвіцкай сярэдняй школе, якую скончыў у 1952 годзе. Пасля школы паступіў на аддзяленне журналістыкі філалагічнага факультэта БДУ. Пасля заканчэння ўніверсітэта (1957) працаваў рэдактарам, загадчыкам рэдакцыі літаратуры і мастацтва ў выдавецтве Акадэміі навук БССР. У 1965—1975 — рэдактар аддзела публіцыстыкі і нарыса ў часопісе «Полымя». З 1975 года намеснік старшыні, а ў 1976—1986 гадах — сакратар праўлення Саюза пісьменнікаў БССР. У 1987 годзе абраны старшынёй праўлення Беларускага фонду культуры. З 1989 года — галоўны рэдактар часопіса «Спадчына».
У 1978 годзе ў складзе дэлегацыі БССР удзельнічаў у рабоце XXXIII сесіі Генеральнай Асамблеі ААН. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР (1986—1990), старшыня пастаяннай камісіі Вярхоўнага Савета БССР па нацыянальных пытаннях і міжнацыянальных адносінах (1988—1990).
У 1988 г. ўваходзіў ў склад Дзяржаўнай камісіі па расследванні злачынстваў у Курапатах.
Народны пісьменнік Беларусі (1994 г.).
Слайд 4
Творчасць
У друку дэбютаваў вершам «Сон трактарыста» у 1952 годзе, як празаік — у 1958
годзе (газета «Чырвоная змена»). Аўтар кніг апавяданняў і аповесцей «Птушкі ляцяць на волю» (1965), «Самы шчаслівы чалавек» (1967), «Ішоў на вайну чалавек» (1973), «Ці бываюць у выраі ластаўкі?» (1983).
Найбольш вядомы як аўтар пенталогіі раманаў: «Плач перапёлкі» (1972), «Апраўданне крыві» (1977), «Свае і чужыя» (1984), «Вяртанне да віны» (1992), «Не ўсе мы згінем» (1996).
Аўтар п'ес — «Дзівак з Ганчарнай вуліцы» (1986), «Следчая справа Вашчылы» (1988), «Чалавек з мядзвежым тварам» (1988), «Звон — не малітва» (1988), «Толькі мёртвыя не вяртаюцца» (1989), «Ігракі» (1989), «Прымак» (1994), кнігі крытыкі і публіцыстыкі — «Новае ў жыцці, новае ў літаратуры» (1983), «Паміж сонцам і месяцам» (1994). У 1984 годзе выйшлі выбраныя творы ў 3 тамах.
Адзін з аўтараў сцэнарыя шматсерыйнага тэлевізійнага фільма «Руіны страляюць…» (пастаўлены ў 1973).
Пераклаў з рускай мовы «Аптымістычную трагедыю(руск.) бел.» У. Вішнеўскага(руск.) бел.
Слайд 5
Прызнанне
Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя А.Фадзеева (1979) за раманы «Плач перапёлкі», «Апраўданне крыві», Дзяржаўнай
прэміі БССР (1974) як сааўтар сцэнарыя тэлефільма «Руіны страляюць…».
Слайд 6
Апавяданне «Дзівак з Ганчарнай вуліцы»
Слайд 7
У нядзелю раніцай стаяў я на падворку і слухаў, як гудуць каля дзядзькавых
вулляў пчолы.
- Дземідзёнак ідзе, - пачуліся раптам галасы.
Слайд 8
Я азірнуўся і ўбачыў незнаёмага старога, які шыбаваў з клеткай у руцэ сярэдзінай
вуліцы.
Слайд 9
Ён быў невысокага росту, згорблены, з белай бародкай і такімі ж белымі валасамі,
што выбіваліся з-пад саламянага брыля. На незнаёмым была вылінялая сацінавая кашуля з манішкай, падпяразаная поясам з кутасамі, а на рубчыкавых штанах віднелася некалькі невялікіх латак.
Слайд 10
- А стары ён аказаўся ўвішны... Гэта я ўсё пра Дземідзёнка, - сказала
яна, калі вярнулася. - Дык я кажу: Дакулісе на кватаранта пашэнціла. Бывае, дзянёк бегае вакол хаты, корпаецца то ў гародчыку, то двор падчышчае, ды і на вуліцы насупраць Дакуліхінай хаты не тое што ля іншых, - чыста. Здаралася мне заходзіць да іх. Ветлівы Дземідзёнак гэты. Толькі чамусьці неразгаворлівы. Панурыцца і маўчыць. Нібы кляймо на ім якое. Усё ж адзін ды адзін дзень пры дні. Але гэта б нішто яшчэ. Маўклівых на свеце таксама набярэцца, і, можа, больш чым гаваркіх. Ды прыспічыла яму па нейкай патрэбе пайсці ў нядзелю на рынак. То ніколі не хадзіў туды, а тут раптам пацягнула. Можа, што хацеў купіць сабе або Дакулісе. І вось якраз з таго часу чалавека быццам падмянілі. А ўсё з-за птушак. І хто іх там надумаў прадаваць, - сама не ведаю, бо ніколі ж раней я не заўважала, каб хто прыносіў птушак на рынак наш. Ну, там малако, яйкі, а то ж птушкі! Гандляваць птушкамі!.. Смяхоцце адно. Але ж ён купіў іх. І потым зачасціў на рынак. Убачыць птушку і купляе.
Слайд 11
Насупраць нашай хаты Дземідзёнак спыніўся. Ён пастаяў крыху непадалёку ад лаўкі, на якой
я сядзеў, затым павярнуўся на Калгасную вуліцу. Тады я і рашыўся пайсці следам. Але ўсю дарогу, пакуль плёўся за ім, адчуваў, што раблю нешта не тое, і мне было сорамна.
Слайд 12
Накіроўваўся ён за гарадок.
Выпускаў Дземідзёнак купленых птушак кіламетры за тры, там, дзе пачынаецца
Зінкевічаў луг.
Слайд 13
Там я і даведаўся пра самае галоўнае.
...Да вайны Дземідзёнак жыў пад Вітунём, там,
дзе Лясныя Дачы.
Слайд 14
Але аднойчы ў старожку ўварваліся немцы.
- Партызан?
Дземідзёнак паціснуў плячамі.
- Дзе хаваюцца партызаны?
Не
ведаю.
- Тады збірайся.
- А як яна? Адна застанецца? - Дземідзёнак паказаў на Аленку.
- Будзеш разумны, то не застанецца, - адказалі яму.
Старога пасадзілі на сані і павезлі ў Вітунь, а Аленку замкнулі ў старожцы.
Слайд 15
Два тыдні яго вадзілі на допыт.
- Дзе партызаны? - пыталі кожны раз.
Дземідзёнак маўчаў.
Тады яго кідалі на падлогу і білі.
Слайд 16
Калі ж яго нарэшце выпусцілі на волю, то ён не знайшоў у сваёй
халоднай старожцы ўнучкі. На падлозе ляжала адна скалелая сініца... Калі і як яна заляцела сюды, - Дземідзёнак не ведаў.
Слайд 17
...Дні праз два я паклікаў да сябе хлапчукоў і расказаў ім усё, што
ведаў пра Дземідзёнка.
Слайд 18
Падышоў час мне ад'язджаць, і я зайшоў развітацца з Дземідзёнкам. У сенцах мяне
сустрэла Дакуліха.
- Ты можаш не заходзіць, - з дакорам зашаптала яна. - Чалавек вунь перажывае. А ўсё праз цябе. І навошта было гаварыць каму? Ён жа гэтымі птушкамі і жыў адно апошні час.