Ауруханаға дейінгі кезеңдегі Анафилактикалық шоктың диагностикалық алгоритмі, шұғыл емі презентация

Аллергия
(allergia; греч. allos басқа, бөтен+ ergon әсер) – ағзадағы қандай бір заттарға қайталап сезімталдығының жоғарлауы әсерінен немесе өзінің тіндік компонент реактивінің өзгеруі .

Жіті аллергиялық аурулар өмірге қауіптілігі, даму қатерлігі, ағымына байланысты 2 типке бөлінеді:
■ Жеңіл: □ аллергиялық ринит;
□ аллергиялық конъюнктивит;
□ шектелген есекжем.
■ Ауыр (болжамының қолайсыздығы):
□ жайылған есекжем,
□ Квинкі ісігі (ангионевроттикалық ісік),
□ анафилактикалық шок.

Анафилактикалық шок (АШ)—қайталап ағзаға түскен аллерген даму нәтижесінде жіті гемодинамика бұзылыстары және қанайналым жеткіліксіздігі, барлық маңызды ағзалардың гипоксиясымен сипатталатын баяу дамитын аллергиялық реакцияның ауыр түрі,

АШ этиологиясы
АШ өте жиі кездесетін себептеріне:
■ дәрілік заттар: антибиотиктер, СЕҚҚП
■ тағамдық аллергендер: жаңғақ, балық, жеміс-жидек
■ жәндіктер шағу арқылы ағзаға түсетін заттар;
■ тұрмыста қолданатын аллергендер (латекс, тұрмыстық химикаттар).

АШ дамуының 3 сатысын ажыратады:
Иммунологиялық (Аг+Ат)
Патохимиялық (биологиялық активті заттар: гистамин, брадикинин және т.б)
Патофизиологиялық

Сенсибилизация
(франц. sensibilisation, латын тілінен sensibilis — сезімталдық), (биологиялық)
бөтен заттар-аллергенге ағзаның арнайы сезімталдығының жоғарлауы.

Иммунологиялық саты
Ағзаға түскен антигенді мес жасушалары өзіне бекітеді.

Патохимиялық саты
Мес жасушада пайда болған антиген+антидене кешені өткізгіштігін өзгертіп агрессивті заттар бөлінуіне әкеледі.

Патофизиологиялық
саты
Гистаминнің өзара байланысы:
Н1 рецепторларымен бронхоспазм
Тамыр қабырғасы Н1 рецепторларымен тамыр қабырғасы өткізгіштігі АҚҚ ол тамыр коллапсын, салдануын шақырады
Капиллярдағы Н1 рецепторлармен капилляр
мембраналар өткізгіштігінің тез жоғарлауы
Ми, тін, өкпе. ҚШҰ гемоконцентрациясы
Н1 рецепторами кишечника спастические сокращения кишечника, мочевого пузыря, матки.

Патофизиологиялық саты
Брадикинин (гистамин әсерін қайталайды)
Бронхоспазм
Капилляр мембрана өткізгіштігінің жоғарлауы
Майда тамырлар салдануы

Патофизиологиялық саты
Серотонин тромбоциттер агрегациясын күшейтеді.
БӘСА (баяу әсер етуші анафилаксия субстанциясы) бронх спазмын шақырады.
ЭХФА (эозинофильды хемотаксиндік анафилаксия факторы) бронх ісігін, эозинофилдер санының көбеюіне әсер етеді.

Патофизиологиялық сатысы
Мес клетка мембрана өткізгіштігі цАМФ (циклды аденозинмонофосфат), қосылысына байланысты клеткада қанша мөлшерде осы заттар көбейсе, мес клетка өткізгіштігі азайып сонша агрессивті заттар азаяды.

Патогенетикалық синдром
Жіті қанайналым жетіспеушілік
Жіті тыныс жетіспеуішлік
Ми ісігі
Жіті іш көрінісі

Клиникасы
АШ төмендегі вариантарын ажыратуға болады:
Типтік түрлері:
гемодинамикалық
церебральды
асфикциялық
абдоминальды терілік

Типттік түрлері
Жіті басталады
Науқаста өлімге деген үрей пайда болады
Жүрек айну, құсу
әлсіздік (АҚҚ төмендеуі)
Сұққан сияқты сезім
Бас, бет, терідегі қышыма
Бас, бет, тілге қан құйылу сезімі
Жүрек және көкірек тұсындағы ауыру сезім, ауыру сезім

Тыныстың қиындауы,
Бас ауыруы, басайналу
Құрсақ қуысындағы ауыру сезім
Бетіндегі ісік, бозару
тершеңдік
құрысу
еріксіз акт дефекация, зәр шығару
Қарашық кеңеюі.

Клиникалық ағымы:
Жіті қатерлі
Жіті қатерсіз
Созылыңқы ағым
Өршу ағымы
Абортивті ағымы

Жіті қатерлі
Жіті АҚҚ тез төмендеуімен басталады,
Есінен тану, бронхоспазм, өкпе ісінуі
100% өлім

Жіті қатерсіз
Анафилактикалық шоктың типтік клиникасы көрініп, ағымы қолайлы болады
Өршу ағымы
Өршу сипаты шок сатысында.

Созылыңқы ағым
Басталуы жіті, бірақ белгілері өте баяу басталады.
Емдік әсері уақытша.
Абортивті ағымы
Ешқандай дәрісіз тез басылады .

Анафилактоидты шок
Гистамин либераторын шақырады (гистамин босатушы),- декстрандар, жылан уы, кодеин, морфин, папаверин, атропин, реланиум, гиперосмолярлы ерітінді

Анафилактикалық шоктың анафилактоиды шоктан айырмашылығы
При анафилактоидты шокта болмайды:
Сенсибилизация және иммунологиялық саты.
аргессивті заттардың көп бөлінуіне байланысты клиникалық көрінісі мен терапиясы бірдей.

Диагностика
Аллергиялық анамнезін жіті симптоматикасын толық басқаннан кейін жинауға болады.
Міндетті қойылатын сұрақтары
■ аллергиялық реакция бұрын болды ма?
■ Оларды не шақырды?
■ Қалай пайда болды?
■ Қандай дәрілік заттар қабылдаған (антигистаминді, глюкокортикоидты, норэпинефрин)?
■ аллергиялық реакция дамуына не себеп болды (ерекше тағамдық заттар, дәрі қабылдаудан, жәндік шағу және т.б)?
■ Өз бетінше науқастар қандай шара қолданды, оларды әсерлігі?

ТЕКСЕРУ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЬДЫ ЗЕРТТЕУ
■ Есін бағалау (есеңгіреу, естен тану).
■ Тері түсін қарау (бозғылт, кейде көгеріңкі).
■ Тері түсін бағалау және эритема бар жоған конъюнктивадан қарау, бөртпе, ісік, ринит, конъюнктивит белгілері.
■ Пульсін (жіп тәрізді), ЖСЖ (тахикардия) тексеру.
■ ауыз қуысын қарау (тіл, жұмсақ таңдай ісігі), жұтқынудың қиындауын бағалау

ТЕКСЕРУ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЬДЫ ЗЕРТТЕУ
■ Тыныс жолдарының өткізгіштігін стридора, диспноэ, ысқырықты тыныс, ентігу немесе апноэ тексеру.
■ АҚҚ өлшеу. Егер АҚҚ негізгі қысымнан 30—50 мм сб. төмендесе анафилактикалық шок белгілері деп бағалайды. Ауры сатасында АҚҚ анықталмайды.
■ Пжоғарыда берілген шаралардан басқа міндетті түрде құсық түрін, еріксіз дефекация немесе зәр шығару, қынаптан қан кету сияқты белгілеін анықтаған жөн .

Анафилактикалық шок кезіндегі қарқынды терапия
Жіті қанайналым, тыныс жетіспеушілігі, ми ісігімен күресу
Аллергендер түсуін тоқтату
Науқасты горизонтальды жатқызу
Тыныс жолдары өткізгіштігін қалпына келтіру
Оттегі ингаляциялық терапия
Ми, өкпе ісігі кезінде АҚҚ критикалық төмендесе науқасты өкпені жасанды желдендіруге көшіру
Жіті тамыр жетіспеушілігімен күресу үшін вазопрессорлар+ҚАК қалпына келтіру.

АШ кезінде тез арада Адреналин препаратын енгізу
Адреналин цАМФ қосылысын жоғарлату арқылы мес клетка өткізгіштігін, агрессивті заттар шығуын төмендетеді.
АҚҚ жоғарлатады
Бронх рецепторларына әсер етіп, бронходиллятациясын шақырады бұл кезде асфикция синдромын ескерген жөн.

АШ кезіндегі шаралары алгоритмы
Аллерген түсуін тоқтату
Шокқа қарсы шаралар
Аллергияға қарсы терапия
Симптоматикалық терапия

Аллерген түсуін тоқтату
25 минут инъекция жасаған жерден жоғары жгут салу (10 және 15 минуттан кейін босату)
Инъекция жасаған жерге 15 минут суық грелка басу
3 жерден және шаққан жер айналасына адреналин 0,1% -1 мл 3 мл физиологиялық ертіндімен араластырып салу