Содержание
- 2. 3 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Балалардағы эндокриндік патологияның визуалді диагностика әдістерінің ерекшеліктері. СӨЖ жоспары:
- 3. 13 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Ішкі секрециялық бездер және олардың маңызы туралы жалпы түсініктеме.
- 5. 20 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Эндокринді бездердің жіктелуі Орталық эндокриндік мүшелер: а) гипоталамус, б)
- 6. 20 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Эндокринді бездердің эпителийдің әр түрлі пайда болуына байланысты жіктелуі
- 8. 12 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Ішкі секрециялық бездердің гормондары олардың қызметі. Ішкі секрециялық бездердің
- 10. 13 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Гормондардың биосинтезі адамның тұқым қуалайтын аппараттарында жобаланған, сондықтан әрбір
- 11. 13 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Мида көптеген гормондар бар екені табылды. Олар жүйке импульстерін
- 13. 13 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Гипофиз және оның гормондарының бала организміне әсері. Гипофиз немесе
- 14. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Құрылысы жағынан гипофиз 3 бөліктен тұрады : алдыңгы, ортаңгы
- 16. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Аденогипофизде 22 гормон түзіліп қанға құйылады. Бұлар химиялық құрылысы
- 17. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Өсу гормоны көбейген жағдайда көбіне а к р о
- 18. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Эпифиз безінің жас ерекшелігі мен гормондары. Эпифиз немесе домалақ
- 20. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Соңғы жылдардығы ғылыми мәліметтер бойынша эпифизде 3 гормон —
- 24. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Жаңа туған сәбидің тироксиндік белсенділігі күшті болады, яғни физиологиялық
- 26. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Қалқанша безінің кальцитонин гормоны қанның құрамындағы кальцийдің мөлшерін азайтады.
- 27. 14 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Бүйрек үсті бездерінің қыртыс қабаты 10 астам кортикостероидтар тобына
- 29. 13 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Рентгенологиялық зерттеу Рентгенография әдісін қолдана отырып бастың ішіндегі түрік
- 30. 13 Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті Ультрадыбыстық зерттеу Адам өміріне қатерсіз, техникалық жағдайынан оңай жүргізілетін
- 32. Скачать презентацию
3
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Балалардағы эндокриндік патологияның визуалді диагностика әдістерінің ерекшеліктері.
СӨЖ жоспары:
Ішкі
3
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Балалардағы эндокриндік патологияның визуалді диагностика әдістерінің ерекшеліктері.
СӨЖ жоспары:
Ішкі
Эндокриндік бездер: гипофиз, эпифиз, қалқанша, қалқанша маңы бездері, тимус, бүйрек үсті бездері. Балалардағы ерекшеліктері
Эндокриндік бездер патологиясын диагностикалауда қолданылатын зерттеу әдістері
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Ішкі секрециялық бездер және олардың маңызы туралы жалпы түсініктеме.
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Ішкі секрециялық бездер және олардың маңызы туралы жалпы түсініктеме.
Сыртқы секрециялық
бездердің
өзектері арқылы олардың
өнімдері қуыс мүшелерге
құйылады.
Сондықтан оларды сыртқы
секрециялық бездер деп атайды.
Бұларға сілекей, қарын, май,
тер, ішек және қарын асты бездері,
бүйрек, бауыр т.б. жатады
Іш к і секрециялық немесе бездердің өнімі
тікелей қанға құйылатын ерекше мүшелер
жүйесіне жатады. Олардың өз өнімдерін
сыртқа шығаратын өзектері болмайды.
Олардың өнімі тікелей қан тамырлары
арқылы қанға сіңеді де, қанмен
бүкіл денеге тарап, мүшелердің қызметіне
әсер етеді.
20
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Эндокринді бездердің жіктелуі
Орталық эндокриндік
мүшелер:
а) гипоталамус,
б)
20
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Эндокринді бездердің жіктелуі
Орталық эндокриндік
мүшелер:
а) гипоталамус,
б)
в) эпифиз
Шеткері эндокриндік
мүшелер:
а) қалқанша безі,
б) қалқанша маңы безі,
в) бүйрек үсті безі
Эндокриндік және эндокриндік емес қызметтерді
бірге атқаратын мүшелер:
а) жыныс бездері (аталық және аналық бездер),
б) плацента (баланың орны, жолдасы),
в) ұйқы безі
20
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Эндокринді бездердің эпителийдің әр түрлі пайда болуына байланысты
20
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Эндокринді бездердің эпителийдің әр түрлі пайда болуына байланысты
Жұтқыншақ ішігінің
эпителиалді жамыл
ғысынан дамитын,
Шығу тегі эндотер-
малді бездер-
Бранхиогенді топ.
Оларға қалқанша және
Қалқанша маңы бездері
жатады
Шығу тегі эндотермалді
бездер- ішектік түтіктік
эпителиінен дамыған
Ұйқы безінің эндо-
криндік бөлігі
Шығу тегі мезодермалді
бездер- интерреналді
жүйе, бүйрек үсті
безінің қыртыс заты мен
жыныс бездерінің
интерстициалді жасуша
лары
Шығу тегі эктодермалді
бездер-нерв түтігінің
алдыңғы бөлігінің
туындылары- гипофиз және
эпифиз
Шығу тегі эктодермалді
бездер-нерв жүйесінің
Симпатикалық бөлімнің
Туындылары. Бүйрек үсті
Безінің милы заты мен
Параганглиялар жатады
12
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Ішкі секрециялық бездердің гормондары олардың қызметі.
Ішкі секрециялық
12
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Ішкі секрециялық бездердің гормондары олардың қызметі.
Ішкі секрециялық
Гормондардың қасиеттері:
а) олар өте белсенді, тым азғантай мөлшерде (микрограмм, нанограмм, пикограмм) әсер ете алады.
ә) әсері арнайы бағытталған, бір гормон жетіспегенде екінші бездің гормоны немесе басқа бір белсенді химиялық зат оның қызметін атқара алмайды;
б) ұлпаларға, мүшелерге өзінің пайда болатын жерінен дистантты, яғни қашық түрып, алыстан әсер етеді.
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Гормондардың биосинтезі адамның тұқым қуалайтын аппараттарында жобаланған,
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Гормондардың биосинтезі адамның тұқым қуалайтын аппараттарында жобаланған,
Адам организміндегі гормондардың ішінде гипоталамус-гипофиз-бүйрек үсті бездері гормондарының маңызы өте зор. Олар өздері жеке жүйе ретінде қарастырылады. Бұл жүйе организмнің біртұтастығын сақтауға қатысатын физиологиялық қызметтердің негізгі, әрі маңызды реттеушісі. Бұл жағдайда мидың гипоталамус бөлігі жоғары дәрежедегі қыртыс асты ішкі секрецияның реттеушісі болып есептеледі. Оның бұл қызметі гипофиз безінің жұмысына дем беруші химиялық өнімдер -нейросекреттерді (грек. нейрон - нерв клеткасы + секрет) өндіру және шығару арқылы орындалады. Гипоталамуста пайда болған нейросекрет гипофизге құйылып, оның басқа бездерге әсерін тудырады. Аралық мида орналасқап гипоталамус барлық ішкі мүшелердің және ішкі секрециялық бездердің қызметін реттейді. Сондықтан ол мидың барлық бөлімдерімен және гипофиз безінің артқы бөлімімен тікелей байланысып жатыр.
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Мида көптеген гормондар бар екені табылды. Олар
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Мида көптеген гормондар бар екені табылды. Олар
немесе мүшелерге тікелей әсер етіп, олардың қызметін күшейтеді немесе тежейді, я болмаса жүйке жүйесі арқылы жанама әсер етеді. Кейбір гормондар (бүйрек үсті бездерінің стероидты гормондары, қалқанша безінің гормондары) клеткалық мембранадан өтеді де, клетка ішіндегі ферменттер жүйелерімен өрекеттесіп, ондағы зат алмасуына ықпалын тигізеді. Ірі молекулалы пептидтік гормондар клеткалық мембранадан өте алмайды да, клеткадағы зат алмасуына клеткалық мембрананың сыртында орналасатын арнайы рецепторлар арқылы әсер етеді. Мұндай гормондық-рецепторлық тізбектер клеткадағы аденозинмонофосфорлық қышқылды белсендіреді, ал ол, өз кезегінде, клеткалық ферменттерге әсер етіп, ондағы зат пен энергияның алмасуын өзгертеді. Бір сәтте клеткаларға көптеген гормондар әсер етеді, бірақ клеткадағы заттар мен энергияның алмасуына ең нәтижелісінің әсері ғана қабылданады. Олардың қайсысы нәтижелірек екені арнайы заттар — простогландиндердің қатысуымен анықталады.
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Гипофиз және оның гормондарының бала организміне әсері.
Гипофиз
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Гипофиз және оның гормондарының бала организміне әсері.
Гипофиз
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Құрылысы жағынан гипофиз 3 бөліктен тұрады : алдыңгы, ортаңгы
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Құрылысы жағынан гипофиз 3 бөліктен тұрады : алдыңгы, ортаңгы
Алдыңғы және ортаңғы бөліктерін аденогипофиз, артқы бөлігін нейрогипофиз деп атайды. Гипофиздің бар салмағының 75% алдыңғы, 1-2 % ортаңғы, 18-23 % артқы бөлікке жатады. Гипофиздің мөлшері жүкті әйелде біраз ұлғаяды, ал босанғаннан кейін бұрынғы қалпына келеді. Гистологиялық құрылысы күрделі алдыңғы бөлімі негізінен хромофобты без клеткаларынан, ортаңғы бөлімі — базофильді клеткалардан, артқы бөлімі питуицидтер мен жүйке талшықтарынан тұрады . Жалпы алғанда гипофиздің ортаңғы бөлімі адамда нашар дамыған және оның қызметі әлі күнге дейін толық айқындалған жоқ деуге болады.
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Аденогипофизде 22 гормон түзіліп қанға құйылады. Бұлар
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Аденогипофизде 22 гормон түзіліп қанға құйылады. Бұлар
СТГ, яғни өсу гормоны, белоктың алмасуын және ұлпалардың өсуін реттейді, май мен көмірсутегінің алмасуына әсер етеді. Өсу гормоны балалардың бойының өсуіне әсер етіп, ересек адамдарда майдың алмасуына ықпал ету арқылы энергияның пайда болуына мүмкіндік тудырады. Соңғы зерттеулерге қарағанда СТГ денедегі майды ыдыратып, организм оны энергия ретінде пайдаланады да, глюкоза қантын жүйке жүйесінің қорегі ретінде сақтайды. Соматотропин гормоны әйелдің сүт безінде сүттің түзілуіне де әсер етеді деген мәліметтер бар.
Өсу гормоны ұлпаларға тікелей әсер етпей, делдал (келістіруші) заттар арқылы немесе медиаторлар арқылы әсер етеді. Бұл гормондардың медиаторының қызметін соматомединдер - бауырда түзілетін полипептидтер атқарады.
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Өсу гормоны көбейген жағдайда көбіне а к р
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Өсу гормоны көбейген жағдайда көбіне а к р
АКТГ бүйрек үсті бездерінің қыртыс қабатының гормондары глюкокортикоидтар мен андрогендердің өнуіне әсер етеді және көмірсутегінің алмасуын реттейді. Жалпы алғанда АТКГ-ның бүйрек үсті бездеріне әсері жан-жақты. Мұның гиперсекрециясы бүйрекүсті бездерінің қызметін күшейтіп, заттың алмасуын бұзады, қанда қанттың мөлшерін көбейтеді, қанның қысымын арттырады, сүйектің құрамын өзгертіп, борпылдақтандырады, сүйек тез сынғыш болады, Иценко-Кушинг ауруы пайда болады, адамның денесі толады, беті дөңгелектеніп, шабының, қолтығының терілері жарылады.
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Эпифиз безінің жас ерекшелігі мен гормондары.
Эпифиз немесе домалақ бездің
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Эпифиз безінің жас ерекшелігі мен гормондары.
Эпифиз немесе домалақ бездің
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Соңғы жылдардығы ғылыми мәліметтер бойынша эпифизде 3 гормон
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Соңғы жылдардығы ғылыми мәліметтер бойынша эпифизде 3 гормон
Гипофиздің меланоцитотропин гормоны терінің пигменттік қасиетін реттесе, меланин теріні түссіздендіреді, демек екеуінің арасында қарама-қайшылық бар.
Контргипоталамус-гипофиз гормоны гипофиздің қызметін тежейді, сөйтіп гипофиздегі гонадоптропин гормонының өндірілуін азайтады.
Эпифиздің ертінді тұнбасын денеге еккенде бүйрекүсті безінің аумағы кішірейіп, ондағы аскорбин қышқылы (витамин С) және майлы заттардың мөлшері азаяды, өйткені гломерулокортикотропин гормоны бүйрекүсті безінің қызметін тежейді. Ал бүйрекүсті безінің қызметі күшейгенде эпифиздің қызметі, керісінше, төмендейді. Олай болса, осы екі бездің арасында кері қарым-қатынас бар.
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Жаңа туған сәбидің тироксиндік белсенділігі күшті болады,
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Жаңа туған сәбидің тироксиндік белсенділігі күшті болады,
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Қалқанша безінің кальцитонин гормоны қанның құрамындағы кальцийдің
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Қалқанша безінің кальцитонин гормоны қанның құрамындағы кальцийдің
Қалқанша безінің гиперсекрециясында
Базед немесе тиреотоксикоз ауруы байқалады.
Науқастың көзі шарасынан шыға үлкейіп, бадырақ көз болады, қалқанша безі өседі, зат алмасуы күшейіп тез жүдейді, пульсы шапшаңдайды, тез шаршайды, Ұйқысы
бұзылады, бала жылауық, ашуланшақ болады.
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Бүйрек үсті бездерінің қыртыс қабаты 10 астам
14
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Бүйрек үсті бездерінің қыртыс қабаты 10 астам
Физиологиялық қызметіне қарай кортикостероидтар 3 топқа бөлінеді: а) глюкокортикоидтар; ә) минералкортикоидтар; б) адренокортикоидтар.
Глюкокортикоидтар бүйрекүсті безінің қыртысты қабатының шашақты зонасында түзіледі. Бұл топқа өте белсенді гормон — кортизол, гормондық белсенділіктері төмендеу кортизон мен кортикостерон жатады.
Кортизол мен кортизон молекуласының С17 бөлігінде окси тобы болғандықтан, оларды 17-оксикортикостероидтар дейді. Глюкокортикоидтар зат алмасуының барлық түріне ықпалын тигізеді. Тері, бауыр, ет, май, дәнекер және лимфа ұлпаларында бұл гормонның әсерінен бірқатар ферменттердің, яғни трансаминаза, оксидаза, гидролаза т. б. ферменттердің белсенділігі күшейеді.
Глюкокортикоидтардың ықпалынан барлық ұлпаларда, әсіресе ет ұлпасында, белоктың ыдырауы күшейеді. Қандағы амин қышқылдарының және несептегі азоттың мөлшері көбейеді, бауырдың мочевина бөлу қызметі артады. аталған әсерлерге байланысты бала организмінің салмағы ұлғайып, өсуі нашарлайды.
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Рентгенологиялық зерттеу
Рентгенография әдісін қолдана отырып
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Рентгенологиялық зерттеу
Рентгенография әдісін қолдана отырып
(гипофиз өспелері), бастың , аяқ-қол сүйектерінің үлкеюін (акромегалия),түтікті сүйектер мен омыртқаның остеопорозын (гиперпаратиреоз, Иценко-Кушинг синдромы) байқаймыз. Компьютерлік томограмма мен ЯМР томография гипофизбен, бүйрек үсті безінің өспелерін дәлірек анықтайды. Қажетті жағдайда бүйрек үсті безінің пневмоперитонеум жасау арқылы зерттейді (оксигеносупрарентгенография)
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Ультрадыбыстық зерттеу
Адам өміріне қатерсіз, техникалық жағдайынан
13
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ түрік университеті
Ультрадыбыстық зерттеу
Адам өміріне қатерсіз, техникалық жағдайынан