Әлеуметтанулық теорияға кіріспе. 2-дәріс: презентация

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Әбсаттаров Р.Б., Дәкенов М. Әлеуметтану. Алматы, 2006.
2.Социология негіздері. Оқу құралы. Авторлар ұжымы: Әженов М.С., Садырова М.С. және т.б. Алматы, Қазақ унив., 2003.
3. Әлемдік әлеуметтану антологиясы. М.Тәжиннің редакциялауымен. Алматы, 2006. 1-2 кітап.
4. Тощенко Ж.Т. Социология. М., 2005.
5. Қазақстанда әлеуметтанымдық ойдың дамуы. Мақалалар жинағы. Алматы, 1998.

Әлеуметтанулық ойдың дамуын
бірнеше кезеңдерге бөлуге болады
Тарихтың
алдындағы
кезең
Қазіргі заманғы
кезең
Классикалық
кезең

Тарихтың алдындағы кезең
Бұл әлеуметтанулық білімнің қалыптасуының алғы шарттары: қоғам туралы, әлеуметтік, әлеуметтік ақиқат туралы ежелгі заман ойшылдарының көзқарастары. Алғашқы әлеуметтанулық ой-пікірлер философия, тарих, экономика сияқты ғылымдар шеңберінде қарастырылды.

Аристотельдің ‹Саясат› еңбегі әлеуметтік білімнің дамуына жаңа бір серпін берді және мемлекет, отбасы,құқық секілді дербес қоғамдық институттарды құруға жол салды.
Аристотель

Феодализм дәуіріндегі Орта Азиядағы қоғамдық-
әлеуметтік ойлардың негізін салған ұлы ғұламалары әл-Фараби, әл-Буруни, Қожа Ахмет Яссауи, Әлішер Науаи және т.б. болды.

Адамзат қоғамының пайда болуы туралы жаратылыс теориясын ұсынды: адам басқа адамдармен өзара байланыста ғана өмір сүреді және адамгершілік шыңына жетеді.
Әл-Фараби

Әл-Бируни
Өзінің әлеуметтік-саяси көзқарасын әртүрлі халықтардың-үнді,грек,
және араб-мәдениетін зерттеу мен салыстыру арқылы білдірді.
Оның айтуынша,әр түрлі мәдениеттердің ең жақсы элементі адамгершілік
құндылықтарға бағынуға біріктіреді. Оның теориясы бойынша барлық
діндер өзінің дүниетанымдық алғышарты бойынша өзара тең.

Әлеуметтану ғылым ретінде ХІХ ғасырдың ортасында қалыптаса бастады.
Бұл кезең әлеуметтік саладағы аса бір тұрақсыздықпен сипатталған кезең болды.

Әлеуметтану ғылымының негізін салушы - француз философы, әлеуметтанушысы ОГЮСТ КОНТ (1798-1857) болды.
Классикалық
кезең

Конт «Позитивтік философия курсы» (6 томнан тұрады ), «Позитивтік саясат жүйесі» (4 томнан тұрады) және т.б. еңбектер жазды. «Позитивтік философия курсы» атты еңбегінің 3-томында «социология» деген терминді алғаш қолданды.

Конт әлеуметтануда алғашқы ғылыми бағыт - позитивизм бағытын қалыптастырды
Конттың ілімдерінде негізгі екі идея жатыр: біріншісі - қоғамды зерттеуде ғылыми әдістерді қолдану, екіншісі - әлеуметтік реформаларды жүзеге асыруда ғылымды практикалық тұрғыдан қолдану.

Герберт Спенсер (1820-1903) – Англияда әлеуметтану ғылымының негізін салушы, философ, әлеуметтанушы. «Психология негіздері», «Биология негіздері», «Әлеуметтану негіздері» атты еңбектері бар. Әлеуметтануда «әлеуметтік-дарвинизм» бағытын негіздеді.

Эмиль Дюркгейм (1858-1917)
Француз әлеуметтанушысы, әлеуметтану ғылымына арнап «Қоғамдық еңбек бөлінісі туралы», «Әлеуметтанулық әдістің ережелері», «Өзіне-өзі қол салу», және т.б. еңбектер жазған. Девиантты мінез-құлық әлеуметтануының негізін салушы.

Макс Вебер (1864-1920)
ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында әлеуметтанудың дамуына қомақты үлес қосқан неміс ойшылы.

Қазіргі заманғы кезең
Өзінің бастауын екінші дүние жүзілік соғыстың аяқталуынан алады. Қазіргі замандағы әлеуметтанудың даму кезеңінің жаңаша кезеңдерін көп әлеуметтанушылар ХХ ғ.60-шы жылдарынан бастайды.

Еңбегі сіңген
әлеуметтанушылар
Т.Парсонс
Р.Дарендорфф
Р.Мертон
Л.Козер