Электр тогы. Ток көздері. Ресми презентация

Сабақтың мақсаты:
Электр тоғы,электр тогының пайда болу шарттары,ток көздері, электр қозғаушы күші,
ток күші туралы ұғым енгізу, математикалық өрнектелуі, ток күшінің өлшем бірлігі ,ток күшін өлшейтін құрал
туралы түсінік.

Электр тогы дегеніміз зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы.

Электр тогы пайда болу үшін және ұзақ сақталуы
үшін қажетті шарттар:
Өткізгіште зарядталған денелерге белгілі бір күшпен әрекет ететін тұрақты электр өрісі болу керек
Еркін электр зарядын тасымалдаушылар
Электр өрісін тудыратын құрылғы,ток көзі керек

Ток әсерлері
Жылулық
Химиялық
Магниттік
Физиологиялық

ТОКТЫҢ ЖЫЛУЛЫҚ ӘРЕКЕТІ.
ӨТКІЗГІШ БОЙЫМЕН ТОК ӨТСЕ,ОНДА ОЛ ҚЫЗАДЫ. ЭЛЕКТР ҚЫЗДЫРҒЫШ АСПАПТАРДА:ЭЛЕКТРПЛИТА,ҮТІКТЕР,
ҚАЙНАТҚЫШТАРДА,ДӘНЕКЕРЛЕГІШТЕРДЕ ҚОЛДАНЫЛАДЫ.
А)
Б)

ТОКТЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ӘРЕКЕТІ
ХИМИЯЛЫҚ ЕРІТІНДІЛЕРГЕ БАТЫРЫЛҒАН МЕТАЛЛ ӨТКІЗГІШ БОЙЫМЕН ТОК ӨТКЕНДЕ,ЕРІТІНДІНІҢ ҚҰРАМЫНА ЕНЕТІН ЗАТТАР БӨЛІНЕДІ. ОСЫ ТӘСІЛМЕН ТАЗА КҮМІСТІ АЛУҒА,МЕТАЛЛ БҰЙЫМДАРДЫҢ БЕТТЕРІН КҮМІСПЕН ЖАЛАТУҒА БОЛАДЫ.
А)
Б)

ТОКТЫҢ МАГНИТТІК ӘРЕКЕТІ
ӨТКІЗГІШ БОЙЫМЕН ТОК ЖҮРГЕНДЕ ,ОНДА МАГНИТТІК ҚАСИЕТТЕР ТУЫНДАЙДЫ.ҚАРАПАЙЫМ МАГНИТ СИЯҚТЫ ОЛ ӨЗІНЕ ҰСАҚ ТЕМІР ДЕНЕЛЕРДІ ТАРТАДЫ.
А)
Б)

ТОКТЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ӘСЕРІ
Жануарлар денесімен ток өтетін болса,
онда ток бұлшық еттердің жиырылуын тудырады..
Адам денесінен өткен ток ауыр әсер қалдырады.

Ток көздері
Алғашқы ток көзі 1800ж. Вольт бағанасы

ГАЛЬВАНИЙ ЭЛЕМЕНТТЕРІ

ТОК КӨЗДЕРІ

Александро Вольта
Итальян физигі
Электрофор,
электрометр,
электроскоп,
конденсатор
құралдарын
ойлап тапқан.
Алғашқы ток көзі 1800ж. Вольт бағанасы

ТОК КӨЗІН АЛУ ҮШІН ЗАРЯДТАРДЫ БӨЛГЕНДЕ ЭЛЕКТРЛІК ЕМЕС КҮШТЕРДІ ҚОЛДАНАДЫ. ОЛАРДЫ БӨГДЕ КҮШТЕР ДЕП АТАЙДЫ.
Бөгде күштердің әрекетін сипаттау
үшін ε әрпімен белгіленетін
электр қозғаушы
күші ұғымын енгіземіз.(ЭҚК)

ЭЛЕКТР ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ
Ток көзінің
энергетикалық
сипаттамасы
Бөгде күштер
жұмысының
орын ауыстыратын
электр зарядына
қатынасына тең.
ε=A б/q
1В=1Дж/Кл

ТОК КӨЗІНІҢ ШАРТТЫ БЕЛГІСІ
Гальвани элементі мен аккумулятордың
оң полюсі –ұзын сызықпен, теріс полюсі
қысқа сызықпен кескінделеді.
Генераторлардың полюстерінде
“+”, “-” таңбалары қойылады.

Ток күші
Өткізгіштің көлденең
қимасы арқылы қандай да
бір уақыт аралығында
тасымалданатын
электр мөлшерінің
сол уақыт аралығына
қатынасы
I= q/t
1А=1Кл/с
I –ток күші
q – электр заряд
t - уақыт
1 Ампер =1 Кулон/1 секунд

АНДРЕ МАРИ АМПЕР- ТӘЖІРИБЕ ЖҮЗІНДЕ ТОГЫ БАР,ЕКІ ПАРАЛЕЛЬ ӨТКІЗГІШТІҢ ӨЗАРА ӘӘРЕКЕТТЕСУ КҮШТЕРІ БОЙЫНША АНЫҚТАҒАН
1 Ампер- вакуумде бір-бірінен 1 м қашықтықта
орналасқан көлденең қимасының ауданы өте аз,
шексіз ұзын түзу екі өткізгіштің бойымен өтетін
тұрақты ток күші

ӘЛСІЗ ЖӘНЕ КҮШТІ ТОКТАРДЫ ӨЛШЕУ ҮШІН ТОК КҮШІНІҢ ҮЛЕСТІК ЖӘНЕ ЕСЕЛІК БІРЛІКТЕРІН ҚОЛДАНАДЫ: 1МА=10-3 А ,
1МКА =10-6 А,
1КА= 103 А

Біздің үйімізді
жарықтандыруға
қолданылатын
қыздыру шамдарының
ток күші , олардың
қуатына сәйкес
7-ден 400 мА-ге
дейін болады.

1А ТОК КҮШІ
АДАМ ӨМІРІНЕ ҚАУІПТІ
I= q/t , q=I*t . 1 Кл =1А *1 С
Ток күшін өлшейтін құрал-амперметр.

Сұлбада белгіленеді
Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді
Тізбектей жалғанады

Электр тогы – зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалысы
Ток болуы үшін қажетті шарттар
Еркін q бар болуы (иондар, электрондар)
Эл. өрісінің бар болуы
(ток көзінен пайда болады)
Ток әсерлері
жылулық
магниттік
химиялық

Ток көзі, энергия көзі
Сұлбада
белгіленеді

Мен кіммін?
Мені білесің бе?

Сұлбада белгіленеді
Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді
Тізбектей жалғанады

Эксперимент жүргізейік!
Ұшқыр ойдан- ұтымды жауап

Инсерт кестесімен жұмыс

Рефлексия
Сабақтағы көніл- күйің