Киберқауіпсіздік. Криптографияның элементтері презентация

Қазір есептеуіш машиналарының кеңінен қолданылуы адамның еңбек ету салаларын түгелдей қамтиды. Бұл жағдай баршамызға едәуір жеңілдіктер әкеліп жаңа есептерді туындатты. Олардың бірі – ақпаратты қорғау. Компьютерлік жүйелерде ақпаратты қорғау бүгін ғылымның ерекше саласы болып табылады.

Криптографияның классикалық есебі болып берілген ашық тексті бөтен адам оқи алмайтын түрге келтіру саналады. Әрине бұл түрлендіруді кері бағытта да орындай алатындай болу керек. Криптоанализ есебі болып криптожүйенің сенімділігін бағалау және алгоритмдерге қол сұғу саналады. Криптография және криптоанализ ғылымның бір саласын – криптология ғылымын құрайды.

Шифрлау және дешифрлау
Компьютер көптеген ақпараттарды өтеудің автоматизациялық жүйесінің негізі болып табылады және де ақпараттарды сақтау, өңдеу, оны қолданушыға таныстыру осы жаңа ақпараттық технологиялармен жүзеге асады.
Ақпаратқа «рұқсат» алу дегенде біз – ақпаратпен танысу, оны өңдеу, көшіру, модификациялау немесе жою деп түсінеміз.

Ақпаратқа рұқсат алу екіге бөлінеді. Ол санкционерленген және санкционерленбеген.
Ақпаратқа санкционерленген рұқсат алу – бұл ақпаратқа рұқсат алу, яғни рұқсаттың шектелген ережелер жиынтығын бұзбауы.
Ақпаратқа санкционерленбеген рұқсат алу – бұл керісінше рұқсаттың шектелген ережелер жиынтығының бұзылуы. Компьютерлік бұөылулардың неғұлым кең тараған және әр алуан түрі осы санкционерленбеген рұқсат болып табылады.

Ақпаратты қорғау әдістері
Орын ауыстыру шифрлары
Шифрланатын мәтiннiң символдарын орын ауыстырумен шифрлаған кезде бұл мәтiннiң блогының шегiнде анықталған ереже бойынша орындары ауыстырылады. Орын ауыстыру шифрлары ең қарапайым, сондай-ақ ең ежелгi шифрлар болып табылады.

Жай орын ауыстыру әдісі
Хабар: Жаңа ақпараттық технологиялар.
Шифрланған мәтін:
ЖАРЫХОЛАҚАҚНГАҢПТТОИРААТЕЛЯ.

Кiлт бойынша орын ауыстыру әдісі
Алдыңғы тәсiлден бұл тәсiл кестенiң бағандары кiлттiк сөз, сөздер тiркесi немесе кестенiң қатарына теру ұзындығының саны бойынша орын ауыстырылады.
Мысалы, кiлт ретiнде ТЕХНИКА сөзiн қолданып, алдыңғы берілген кестедегі ашық хабардың мәтiнiн осы кілттік сөді қолданып шифрлайық. Төмендегі суретте хабардың мәтiнi мен кiлттiк сөзбен толтырылған екi кесте көрсетiлген, бұл кезде сол жақ кесте орнын ауыстыруға дейiнгi толтыруға, ал оң жақ кесте – орнын ауыстырудан кейiнгi толтыруға сәйкес.