Терінің Және оның қосалқыларының презентация

Жоспар:
Терінің гистологиясы;
Терінің қабаттары;
Тері бұлшық еттері;
Терінің қан тамырлары мен лимфа жүйесі;
Терінің жүйке жүйесі.

Тері – сыртқы жабын мүшесі. Ол өте күрделі мүшенің бірі, адам организмінде әр түрлі маңызды қызметтерді атқарады. Ересек адамдарда терінің сыртқы көлемі орта есеппен 1,6 – 2 кв.м тең. Дененің табиғи тесіктерінің аймағына тері шырышты қабыққа ауысады. Терінің бетінде көптеген жүлгелер (сызықшалар) болады.

Солар арқылы терінің үстінгі қабаты үшбұрыш, ромб тәрізді алаңдарға бөлінеді. Бұл жүлгелер алақанда, саусақтарда, табанда анық байқалады және әрбір адамда өздеріне тән, өзгеше болады. Терінің беті түктермен жабылған, олар барлық жерде бірдей емес. Алақан, табан, қызыл ерінде, әйелдердің жыныс мүшесінің үлкен және кіші ернеуінде түк болмайды.

Онтогенезде тері эктодермадан және мезенхимадан бастау алады.
Микроскоппен зерттегенде тері үш қабаттан тұрады:
Ең жоғарғы қабаты – қыртыс қабат (epidermis);
Ортасында – нағыз тері (derma, cutis propria);
Ең астында – тері асты май қабаты (hipoderma);

Эпидермис 5 қабаттан тұрады:
1. базальды қабат – бұл қабат клеткааралық жіңішке каналдар арқылы бөлінген бір қатар призма тәрізді клеткалардан құралады. Бұл қабаттың клеткалары митоз арқылы бөлініп көбейеді, жоғарыда орналасқан клеткалардың бәрі осы клеткалардан туындайды. Қалыпты жағдайда терінің түлеуі де осыған байланысты. Базальды қабаттың тағы бір ерекшелігі олардың протоплазмасында меланин деген пигмент орналасады.

2. тікенекті қабат – 3 – 5 қатар көп бұрышты клеткалардан тұрады. Бұларда клеткааралық өзектерімен бөлінеді және өзара протоплазмалық өскіндер арқылы жалғасады.

3. түйіршікті қабат 1 – 2 (алақан, табандарда – 3 – 4) қатар жалпақша клеткалардан құралады. Клеткалар бір – біріне өте жақын орналасады және ядролары кіші, роматины аз. Бұл клеткалардың протоплазмасында кератогиалинді дәндер бар, олар анилин бояуларымен жақсы боялады, бірақ олардың пайдасы толық анықталмаған.

4. жылтыр қабат – бұл қабат қалың эпителий бар жерлерде ғана анық көрінеді. Негізгі бояулармен солғын боялады, сондықтан түссіз, жылтырап көрінеді.
5. ең жоғарғы мүйізді қабат – оның калыңдығы терінің әр жерінде әр түрлі.

Алақан мен табанда өте қалың: қабақта, ерлердің жыныс мүшесінде, кеуденің екі жағында – жұқа. Мүйізді қабат бір – бірімен тығыз байланысып жатқан ядросыз, жалпақ клеткалардан құралады, тек ең жоғарғы жағында тығыз емес, өйткені клеткалар бір – бірімен байланыспайды да түлеп отырады. Химиялық құрамында кератин атты белок бар.

Нағыз тері – дерма. Терінің ұлпа бөлімі, өзі екі қабатқа бөлінеді:
1. емізікті
2. торлы
Нағыз тері талшықты субстанция- лардан тұрады. Оларға жатады: коллагенді, солқылдақты және аргирофильді талшақтар. Талшықтардың аралығында аморфтық тұлғасыз зат жатады.

Химиялық құрамы толық анықталмаған. Талшықтардың ішіндегі ең күштісі коллагендік, құрамында коллаген белогі бар; нағыз терінің 97 % осы талшаққа түседі. Адамның жасы ұлғайған сайын әсіресе солқылдақты талшықтар азаяды, сондықтан тері босап, жиырылып тұрады. Өйткені солқылдақ талшықтар терінің созылғыштығын жақсартады.

Емізікті қабат эпителийдің ішіне кіретін шошақ емізіктерден тұрады. Бұлардың биіктігі әр жерде әр түрлі. Қалың эпителий бар жерде жоғарғы және қыртыс қабат пен нағыз терінің шекарасында байқалады. Бұл қабат негізінен дәнекер ұлпаның нәзік талшықтарынан құралады. Емізікті қабаттың жіңішке коллаген талшықтары торлы қабатта біртіндеп қалыңдап тұтасқан, бір – бірімен бұралып айқасқан тор жүйесін құрады.

Терінің беріктігі негізінен торлы қабаттың құрылымына байланысты. Нағыз теріде әр түрлі клеткалық элемнттер бар: фибробласт, гистиоциттер, меланофагтар, мес жасушалары, түрлі адасқан клеткалар.
Тері бұлшық еттері – әдетте бұл ет талшықтары шаш қабының сыртына оралып жатқандықтан шаштың қозғалуына себепші болады. Бұл ет талшықтары шашты көтеретін ет деп аталады.

ТЕРІНІ ҚҰРАЙТЫН ТІНДЕР
1)Эпидермис-көп қабатты эпителий;
2)Өзіндік тері(дерма)-талшықты дәнекер тін;
3)Тері асты клечаткасы-борпылдақ дәнекер тін(майлы)

Тері асты май қабаты – гиподерма – борпылдақ, жұмсақ, дәнекер ұлпадан құралады, арасында май бөлшектері болады. Бұл бөлшектер – үлкен май тамшысына толы шар тәріздес май клеткаларының конгламераты, ядросы сопақша келген, протоплазманың жиегіне қарай орналасады.
Клетчатканың қалыңдығы терінің әр түрлі, кей жерлерде бірнеше сантиметрге дейін жетеді.

Тырнақ - эпидермистен өсіп шығатын мүйізді өсінді.Олар өмір бойы өсіп шығады.

Қан тамырлары бірнеше жүйе құрады. Терінің күре тамырлары өз бастауын фасцияның үстінде орналасқан күре тамырлар торынан алады.
Жоғарғы бөлігінде емізікті қабат шекарасында тармақтар бір – бірімен жалғасып күре тамырларының жүйесін құрайды. Бұлардан қыл тамырлар басталады.

Қыл тамырлар теріде үш түрлі тор құрайды.
1. емізікті қабаттың астында;
2. нағыз терінің төменгі жартысында;
3. тері асты клетчаткасында орналасады;

Терінің лимфа тамырлары терінің әр жерлерінде әр түрлі дамыған. Олар тек нағыз теріде орналасып, екі жүйе құрады:
Жоғарғы;
Төменгі;
Жоғарғы жүйе тура күрре тамырлар жүйесінің үстінде, емізікті қабаттың астында орналасады және жуандығы әр түрлі өзекшелерден түрады.
Төменгі лимфа жүйесі нағыз терінің терең қабатында жатады.

Адамның денесі мен сыртқы ортаның арасындағы байланыс көптеген жүйке тетігі арқылы іске асады.
Бұл жүйке аппараты көптеген жүйке талшықтары мен сыртқы қапталған кішкене денешік тәріздес ерекше жүйке құрылымдарынан тұрады.
Адамның терісінде сезіну – түйсік денешіктері орналасқан.

Балалар терісінің ерекшелігі.
Емшек жасындағы балалардың қыртыс қабаты базальды, тікенекті, түйіршікті және мүйізді қабаттардан құрылған. Жаңа тұған нәрестелердің және бір жасқа дейінгі балалардың қыртыс қабаты жұқа, әсіресе алақан мен табанда 2,5-3 есе. Базальды, тікенекті, түйіршекті қабаттың клеткалары ұсақ және десмосомалары аз,6 айға дейін меланин өте аз болады.Нағыз терініңде ерекшеліктері бар.Нағыз тері жұқа,талшықтары толық жетілмеген.Тері асты майлы қабат туған бетте салмағымен 4-5 есе артық. Жүйке аппаратының аса айырмашылығы жоқ, бірақ кейбір нерв талшықтары толық жетілмеген, кейбіреулері жаңа-жаңа дами бастаған. Бірақ жаңа туқан нәрестеде сезімдіктің барлық түрі бар.

Тері физиологиясы балаларда жалпы физиологиялық дәрістерге және тері құрылысына байланысты. Бала организмінде үлкен кісінікіндей барлық мүшелердің қызметі бір-бірімен тығыз байланысты. Балалардың туа біткен иммунитеті төмен,әсіресе стафилококктарға қарсы,өйткені анасынан баратын қарсыденелер өте аз,сондықтан теріде пиококтық аурулар жиі кездеседі.Терінің микробтарға қарсы төзімділігі қаннан теріге ауысып тұратын нейтрофил,эозинофил,базофил клеткаларынада байланысты. Жаңа туған нәрестелерде меланиннің өндірілуі төмен,сондықтан балаларға ультракүлгін сәулесін байқап тағайындау керек.