Podział systemów partyjnych - kryterium ilościowe презентация

Systemy partyjne pojawiły się wraz z nowoczesnymi partiami
politycznymi w drugiej połowie XIX wieku i były bezpośrednim
następstwem upowszechnienia prawa wyborczego na te grupy
społeczne, które takich praw wcześniej nie posiadały. Trafnie więc
zauważył R.T. McKenzie, że „nowoczesny system partyjny jest
bezpośrednim produktem ekspansji elektoratu”.
Spróbujemy teraz odpowiedzieć sobie na pytania: co rozumiemy
pod pojęciem system partyjny?
System partyjny, układ wzajemnych powiązań między partiami politycznymi oraz zachodzące między nimi relacje, zasady i normy prawne regulujące stosunki międzypartyjne oparte na mechanizmie współdziałania bądź rywalizacji w walce o udział we władzy państwowej, o jej utrzymanie lub kontrolę.

System partyjny definiowany jest najczęściej jako grupa partii
politycznych działających według prawnie określonych reguł w
ramach danego społeczeństwa.
Znacznie rozszerza zakres pojęciowy systemu partyjnego definicja
zaproponowana przez W.Zakrzewskiego, którego zdaniem
system partyjny jest to „mechanizm współdziałania bądź rywalizacji
organizacji społecznych w walce o władzę i w jej sprawowaniu”.
Ten sam pogląd reprezentowali później- pomimo pewnych
zastrzeżeń- J.Banaszkiewicz, W.Skrzydło.

Definicja systemu partyjnego, zaproponowana przez Maurice’a Duvergera, według której jest on rozumiany jako „formy i warunki koegzystencji wielu partii w danym państwie”. Mowa jest tu o swoistym współistnieniu partii i wzajemnych relacjach między nimi, mającymi charakter zarówno formalny (prawny) jak i faktyczny (rzeczywisty). Zwrot „wielu partii” wyłącza jednak z pod zakresu tej definicji systemy jednopartyjne, a także jak się wydaje dwupartyjne (wynika to z podziału jaki przyjmuje Duverger dla systemów, dzieląc je na jedno-, dwu- i wielopartyjne).

Podział systemów partyjnych ze względu na liczbę partii w systemie (Jean Blondel) :
System jednopartyjny (monopartyjny), charakterystyczny dla systemów niedemokratycznych, w którym władza może być sprawowana wyłącznie przez jedną partię. Jednocześnie nie jest wykluczone istnienie innych ugrupowań politycznych, nie posiadających jednak zarówno prawnych jak i faktycznych możliwości zdobycia władzy. W tym ostatnim systemie mamy do czynienia ze szczególną odmianą systemu, zwanego systemem partii hegemonicznej. Liczni autorzy, w tym Duverger, odmawiają uznania tej formy za system, ze względu na brak dostatecznej ilości elementów dla funkcjonowania systemu.System monopartyjność istniała np. w państwach „realnego socjalizmu” i w państwach faszystowskich.

System dwupartyjny, w którym istnieje wiele ugrupowań politycznych, lecz szansę na uzyskanie władzy mają dwa z nich. Partie te, mając wyraźną przewagę nad pozostałymi zmieniają się wzajemnie u steru rządów. System taki występuje w USA i, co w obecnej sytuacji politycznej jest dyskusyjne.

System Wielopartyjny , charakteryzujący się istnieniem co najmniej kilku partii, mogących uczestniczyć w sprawowaniu władzy (zarówno w sensie potencjalnym jak i faktycznym). Często spotykanym elementem takich systemów jest występowanie koalicji. System wielopartyjny nie jest jednolity i wewnątrz niego wyróżnia się liczne podsystemy:
Dwublokowy, w którym istnieją dwa siczne bloki polityczne składające się z co najmniej dwóch partii lub organizacji politycznych, rywalizujące ze sobą w walce o władzę. Ten typ istnieje obecnie we Włoszech i we Francji.

2. System kooperacji partii polega na tym, że partie konkurują
ze sobą w czasie kampanii wyborczej, aby po wyborach zrezygnować z konkurencji i podjąć współpracę (instytucja „wielkiej koalicji” lub konsesualizm szwajcarski).
3. Wielopartyjny nieustabilizowany, charakterystyczny dla tzw. młodych demokracji. Normą są tutaj silne wahania w stopniach poparcia dla poszczególnych ugrupowań, w tym sytuacje, że w kolejnych wyborach dotychczas rządząca partia nie uzyskuje mandatów w parlamencie. (występuje np. na Litwie, na Ukrainie czy w Polsce).

4. Partii dominującej (nie mający nic wspólnego z systemem monopartyjnym), która to w długim okresie czasu uzyskuje znaczną przewagę nad konkurencyjnymi ugrupowaniami. Partia taka posiada niezbędną do kierowania rządem większość, co nie oznacza, że większość ta ma charakter bezwzględny. Inne jednak stronnictwa nie są w stanie skutecznie przejąć władzy (przykładem mogą być Szwecja gdzie dziesiątki lat rządziła socjaldemokracja oraz Paragwaj z Partią Colorado).
5. System trójblokowy (trójpartyjny), rzadko występujący w praktyce. W tym systemie realne znaczenie posiadają trzy ugrupowania (bloki polityczne), z tym że po wyborach jedno (jeden) z nich jest zdolny do stworzenia samodzielnego rządu ( np. w Wielkiej Brytanii czy Meksyku).

System dwupartyjny:
U.S.A.: realne znaczenie posiadają wyłącznie dwie partie centrolewicowa Partia Demokratyczna (Democratic Party) i centroprawicowa Partia Republikańska (Republican Party). Ponadto istnieje wiele różnego rodzaju ugrupowań. O czym świadczy kilkuprocentowe poparcie w wyborach federalnych posiadają dwa stronnictwa Partia Reform (Reform Party), założona przez Ross’a Perota oraz Zieloni (Green Party of theUnitedStates).
Istnieją też partie regionalne na poziomie stanów.

Systemy partii dominującej :
Japonia: od końca II Wojny Światowej z niewielką przerwą w połowie lat 90 ubiegłego wieku władzę sprawuje Partia Liberalno-Demokratyczna. (Jiyu Minshu-to), mająca charakter centroprawicowy. Wraz z nią koalicją rządową tworzy Partia na rzecz Uczciwych Rządów (Komei-to). Do największych partii opozycyjnych należą: liberalna Partia Demokratyczna (Minshu-to), Partia Socjaldemokratyczna (Shakai Minshu-to), Komunistyczna Partia Japonii (Nihon Kyosan-to), Nowa Partia Ludowa (Kokumin Shin-to) oraz Nowa Partia Japonii (Shin-to Nippon).

Niemcy: występuje tu klasyczny system wielopartyjny ustabilizowany. Koalicję rządzącą tworzą Socjaldemokratyczna Partia Niemiec i dwie partie chadeckie, tworzące wspólną frakcję parlamentarną: Unia Chreścijańsko-Demokratyczna i jej bawarski odpowiednik Unia Chrześcijańsko-Społeczna.
Poza koalicją rządzącą znajdują się Sojusz 90/Zieloni, Partia Wolnych Demokratów oraz Parta Lewicy utworzona z postkomunistycznej Partii Demokratycznego Socjalizmu oraz ruchu socjaldemokratycznych dysydentów Praca i Sprawiedliwość. Społeczna.
System wielopartyjny ustabilizowany:

Podsumowując chciałabym powiedzieć, że było dużo dyskusij na
temat, który system jest bardziej stabilny, bardziej reprezentatywny,
lepej odzwierciedla preferencje wyborców i jest bardziej efektywny
w sprawowaniu władzy.
Z jednej strony, podkreślano, że systemy wielopartyjne są bar-
diej reprezentatywne i lepiej odzwierciedlają różnorodne
interesy i wartości danego społeczeństwa, z drugiej zaś- krytycy
systemów wielopartyjnych opartych na reprezentacji proporcjonalnej
wykazywali, że zwykle konieczne są w nich rządy koalicyjne, co bywa
przyczyną częstych kryzysów rządowych i niestabilności politycznej.

Zwracano uwagę na to, że partie w systemsch dwupartyjnych są
bardziej umiarkowane i centrystyczne, ponieważ muszą zyskać poparcie
różnorodnych grup społecznych.
Ostatnio dostrzeżono jednak, że systemy wielopartyjne mogą być
bardziej efektywne; zwłaszcza w społeczeństwach demokratyzujących
się i takich, w których istnieją zasadnicze podziały ekonomiczne,
etniczne czy regionalne.

Źródła:
1. Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej,red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, Lublin2005.
2. http://pu.i.wp.pl/k,NDYzNDcxMTUsNzA3ODA0,f,21-23.Istota__funkcje_i_typy_partii_politycznych_w_Europie..doc