Rehabilitacja po zabiegach kardiochirurgicznych презентация

Narastająca zapadalność na choroby
układu krążenia powoduje znaczący wzrost
liczby zabiegów kardiochirurgicznych,
zwłaszcza na naczyniach wieńcowych.
W Europie wykonuje się
rocznie 233 tys. takich operacji
i co roku o 10-12% więcej.
W Polsce około 10 tysięcy rocznie.

Istotną sprawą staje się umiejętność
profesjonalnego postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami po przeszczepach aortalno-
wieńcowych (zwłaszcza w bezpośrednim
okresie po operacji), a co za tym idzie znajomość
najważniejszych zagadnień warunkujących
prawidłowe, bezpieczne i szybkie ich
usprawnianie.

Dążymy do tego, by osiągnąć jak najlepsze
efekty leczenia, przy maksymalnie krótkim czasie hospitalizacji.
Skracanie czasu pobytu chorych w szpitalu
i ich wczesne, szybkie usprawnianie możliwe
jest tylko u tych pacjentów, u których przebieg
operacji jak również okres pooperacyjny jest
niepowikłany.

Niskie ryzyko operacyjne (< 5%) –
uwarunkowane przez:
Czynnikami mającymi wpływ na to są:
frakcję wyrzutową > 40%
wydolność fizyczną i tolerancję wysiłku > 4 MET
brak istotnych zaburzeń rytmu i przewodzenia p-k
brak współistniejących schorzeń innych narządów,
ograniczających możliwości rehabilitacji ruchowej
1.

Odpowiednie przygotowanie do operacji
Czynnikami mającymi wpływ na to są:
2.

Brak powikłań operacyjnych
Czynnikami mającymi wpływ na to są:
3.

Uzupełnienie krótkiego, szpitalnego
usprawniania dodatkowymi badaniami,
co czynić będzie nasze postępowanie
zarówno bezpieczniejszym jak
i pozwalającym potwierdzić słuszność
zaplanowanego usprawniania.
Czynnikami mającymi wpływ na to są:
4.

Umiejętność wykorzystywania wypróbowanych już
metod postępowania w procesie rehabilitacji
kardiochirurgicznej i profesjonalne ich wdrażanie.
Można postępowanie po CABG oprzeć np. na modelach
rehabilitacji lub ich modyfikacjach opracowanych
przez prof. S. Rudnickiego i współpracowników,
zalecanych przez Klinikę i Zakład Rehabilitacji Instytutu
Kardiologii w Warszawie, jak również przez Polskie
Towarzystwo Kardiologiczne.
Czynnikami mającymi wpływ na to są:
5.

Wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych
Zabiegom pomostowania tętnic wieńcowych (CABG – coronary artery bypass grafting lub popularnie by-pass) poddawani są chorzy, którzy nie kwalifikują się do angioplastyki wieńcowej i mimo stosowania optymalnej farmakoterapii miewają bóle wieńcowe.
Angielskie słowo bypass oznacza ,,ominięcie’’, ,,objazd’’. Zabieg ten wymaga użycia żył pobranych z kończyn dolnych (przeważnie z układu żył odpiszczelowych), z kończyny górnej (tętnica promieniowa) lub z tętnicy piersiowej wewnętrznej.
Nowe połączenie (pomost) przebiega od aorty wstępującej do miejsca w tętnicy wieńcowej poniżej zwężenia lub zamknięcia naczynia.

Wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych
(CABG)
Zabieg operacyjny wymaga otwarcia klatki piersiowej – zwykle w linii mostka.
Operacja przebiega w znieczu-leniu ogólnym, trwa 3-6 godzin, co zależy od ilości wszczepionych by-passów.
Rozcięty w trakcie zabiegu mo-stek zespalany jest specjalnymi drutami metalowymi, które pozostają na stałe w ciele pac-jenta (i widoczne są na zdjęciach rentgenowskich).
Miejsce zwężenia
za które wszczepia
się połączenia
omijające
(by-pass)
By-passy

Wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych
Zabieg przeszczepu aortalno – wieńcowego
ma 2 cele:
Poprawić ukrwienia mięśnia sercowego i zlikwidować objawy dusznicy bolesnej
Zapobiec zawałowi serca, w przypadku zagrożenia całkowitym zamknięciem zwężonej już tętnicy, a tym samym zwiększyć rokowania co do życia
U 90 % chorych po wszczepieniu pomostów uzyskuje się całkowite ustąpienie dolegliwości lub znaczne ich zmniejszenie.
Zaletą stosowania pomostów tętniczych jest niski wskaźnik restenoz (ponowne obkurczenie naczynia).
Pomosty żylne po 10 latach charakteryzują się prawie 50% odsetkiem nawrotów zwężenia.
(CABG)

Wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych
W wielu ośrodkach przeprowadza się obecnie zabiegi na tętnicach wieńcowych, określanych jako tzw. ,,minimalnie inwazyjne”. Dostęp do serca uzyskuje się metodą torakoskopii, umożliwiającej wszycie pomostów przez kilka małych, bocznych nacięć klatki piersiowej.
(CABG)

Wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych
Głównym zagrożeniem bezpośrednio po zabiegu, powstającym w wyniku obkurczenia lub zakrzepicy pomostu (co spowodować może konieczność ponownej interwencji kardiochirurgicznej, są:
niedokrwienie i zawal mięśnia sercowego,
zaburzenia rytmu serca,
powikłania ze strony układu oddechowego
(np. niedodma, płyn w jamach opłucnowych).
(CABG)

Wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych
Powikłaniem występującym stosunkowo rzadko jest zakażenie rany pooperacyjnej.
Częściej dotyczy ono ran kończyn po pobraniu przeszczepów naczyniowych. Wystarczającym postępowaniem w takim przypadku, zwłaszcza jeśli dotyczy małych obszarów zakażenia, jest usunięcie szwu, stosowanie antybiotykoterapii i opatrunków.
W ciężkich zakażeniach wskazana jest długotrwałe podawanie dożylne antybiotyków lub nawet w ostateczności usunięcie drutów z mostka.
(CABG)

przygotowanie ich do zabiegu
zminimalizowanie następstw operacji i uchronienie przed powikłaniami
Nauka poprawnego wykonywania ćwiczeń oddechowych, odkrztuszania i kaszlu
niedopuszczenie do roztrenowania organizmu.
Obejmuje ona dwa okresy:
poprzedzający zabieg chirurgiczny
wczesnej rehabilitacji pooperacyjnej (bezpośrednio po zabiegu operacyjnym
Zadaniem rehabilitacji pacjentów czekających na operację wszczepienia pomostów aortalno-wieńcowych, a następnie operowanych jest:
Rehabilitacja pacjentów leczonych chirurgicznie w szpitalu

Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG
Cel ćwiczeń
Ćwiczenia oddechowe.
Nauka oddychania torami:
-górno i dolno żebrowym;
-przeponowym:
-wybiórczo lewą i prawą
stroną klatki piersiowej.
Nauka efektywnego kaszlu.
-kaszel na przedłużonym
wydechu lub kaszel w czasie wydechu przerywanego.
Nauka prawidłowego siadania i zmian pozycji wykorzystywane po operacji
Oddziaływanie psychologiczne
Rodzaj ćwiczeń
1. Wentylacja płuc, wszystkich płatów i segmentów.
2. Nauka odkrztuszania.
3. Zmniejszenie odczuć bólowych klp w czasie siadania po operacji, wzbudzenie zaufania do wczesnego uruchamiania chorego
4. Zmniejszenie stresu, niepokoju, nawiązanie kontaktu z pacjentem,
a więc wpływ na poprawę jego psychiki
Powtórzenia
Przynajmniej trzy-cztery razy dziennie po 4 – 6 powtórzeń
na każde ćwiczenie
Leżąca pozycja ćwiczeń

Okres 1-3 dni przed operacją poświęcony powinien więc być na przygotowanie i usprawnienie czynności wentylacyjnych płuc. Uczy się wtedy chorego dokładnego wykonywania ćwiczeń oddechowych, które jeśli mają być skuteczne, muszą być wykonywane systematycznie, kilka razy w ciągu dnia.
Pacjent uczy się oddychania wszystkimi torami oddechowymi, a więc przeponowym, dolno i górno żebrowym oraz wybiórczo lewą i prawą stroną klatki piersiowej.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG
Tor brzuszny przepony

Tor dolno-żebrowy
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Tor górno-żebrowy
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Tor oddychania wybiórczo lewą i prawą stroną klp
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Ćwiczenia oddechowe mają na celu poprawić wentylację płuc, wszystkich płatów i segmentów oraz chronić przed powikłaniami opłucnowymi. Istotną składową ćwiczeń oddechowych jest też nauka efektywnego kaszlu. Pacjent kaszle na przedłużonym wydechu lub też za pomocą tzw. wydechu przerywanego. Ułatwia to i pozwala na odkrztuszanie zalegającej wydzieliny z drzewa oskrzelowego, utrzymuje drożność oskrzeli, zapobiega powstawaniu zmian zapalnych.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Ćwiczenia oddechowe powinno się przeprowadzać indywidualnie, w osobnym (jeśli pozwalają na to warunki), dobrze przewietrzonym pomieszczeniu (przez większą część roku przy otwartym oknie). Pacjent przyjmuje pozycję leżącą w całkowitym rozluźnieniu. Należy pamiętać, iż wdech wykonuje się zawsze nosem, a wydech ustami. Zwracamy też uwagę na to, by wydech był jak najdłuższy.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

W okresie przedoperacyjnym pacjent powinien być też nauczony podnoszenia się z pozycji leżącej do siadu z opuszczonymi nogami i ponownego powrotu do leżenia (kilkoma sposobami). Umiejętność ta będzie wykorzystywana przez niego w okresie po zabiegu, a nauczone techniki zmian pozycji pozwolą na zmniejszenie odczuć bólowych klatki piersiowej w czasie wstawania.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Najczęściej spotykanym sposobem jest zastosowanie umocowanej do łóżka drabinki. Chory leżąc na plecach trzyma się jej rękami, a następnie szczebel po szczeblu podnosi się do siadu w łóżku, potem opuszcza nogi.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG
W metodzie tej, która jest łatwa do nauczania i bezpieczna, następuje w czasie podnoszenia się wzrost napięcia mięśni klatki piersiowej i obręczy barkowej, co z kolei może powodować występowanie uczucia bólu miejsca operowanego.

Inną metodą jest powolne obrócenie chorego na bok z ugiętymi nogami w stawach kolanowych, uchwycenie rękami krawędzi łóżka, opuszczenie nóg i mocne podparcie rękami w czasie siadania.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG
1.
2.
3.

Niektórzy jednak pacjenci podciągają kolana do brzucha i trzymając się jednego z nich mocno obiema rękami na zasadzie "kołyski" podnoszą się do siadu.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Ponowny powrót do łóżka, do pozycji leżącej odbywa się w sposób odwrotny, charakterystyczny dla każdej metody.
Terapeuta powinien czynnie pomagać przy zmianach pozycji, podtrzymując chorego za kark.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

Okres przedoperacyjny powinien być też wykorzystywany do nawiązania kontaktu z chorym, co wpływa korzystnie na jego psychikę.
Codzienne ćwiczenia odwracają bowiem uwagę od czekającego go zabiegu, zmniejszają stres i niepokój, wzmacniają zaufanie do personelu i stanowią podstawę do współpracy w okresie pooperacyjnym.
Postępowanie rehabilitacyjne przed CABG

W ogólnych zarysach rehabilitacja pooperacyjna po CABG obejmuje:
ćwiczenia oddechowe
bierne i czynne zmiany pozycji
ćwiczenia drobnych a następnie dużych grup mięśniowych
pomoc w usuwaniu zalegającej wydzieliny z drzewa oskrzelowego
wczesne pełne uruchomienie chorego
ćwiczenia pobudzające krążenie w obwodowych odcinkach narządu ruchu
pozytywne oddziaływanie na psychikę pacjenta
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Postępowanie kinezyterapeutyczne z chorym rozpoczyna się już na sali intensywnej opieki po jego rozintubowaniu. Ponieważ bodźcem stymulującym w procesie rehabilitacji są odpowiednio dobrane ćwiczenia, powinny być one tak dozowane i rozłożone w czasie, aby optymalnie uruchomić pacjenta podczas jego pobytu w szpitalu. Usprawnianie chorych powinno być jednak zawsze zgodne z ich aktualnym samopoczuciem oraz stanem wydolności wieńcowej i układu krążenia
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Niezmiernie istotną sprawą dla wszystkich chorych rehabilitowanych po zabiegach kardiochirurgicznych jest szybkie rozpoczęcie przez nich ćwiczeń oddechowych.
Pomagają one nie tylko w przywracaniu optymalnej sprawności mechanizmu oddychania ale sprzyjają także odruchowi kaszlu i odkrztuszania.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Chory najlepiej odkrztusza w pozycji siedzącej, przy jednoczesnym lekkim ucisku, unieruchomieniu klatki piersiowej przez dłonie rehabilitanta. Bardzo ułatwia odkrztuszanie wydzieliny delikatne opukiwanie opuszkami zgiętych palców i oklepywanie klatki piersiowej. Opukujemy od dolnych żeber, począwszy od linii pachowej środkowej do mostka i od tejże linii do kręgosłupa. Natomiast klatkę piersiową i plecy oklepujemy dłonią tzw. "łyżeczką".
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Bardzo pomocne w tym pierwszym okresie po operacji jest oddychanie przeponowe, z pokonywaniem oporu jaki dają dłonie terapeuty lub w późniejszym okresie stosowanie woreczka z piaskiem, unoszonego tłocznią brzuszną podczas wdechu.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Od pierwszego też dnia chory ćwiczy wydech, używając do tego celu odpowiedniego aparatu lub dmuchając przez rurkę do butelki z płynem. Im większy poziom płynu, tym większy opór musi pokonać, a więc lepiej rozpręża i wentyluje płuca. Obserwując powstające w wodzie bańki pacjent uczy się spokojnego, równomiernego wydechu, który przy niewielkim wysiłku jest bardziej wydajny. Ćwiczenia te polecamy wykonywać seriami po 4-5 wydmuchnięć co 1-2 godziny w ciągu całego dnia.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Ważną sprawą jest też rozćwiczanie obręczy barkowej. Ćwiczenia oddechowe skojarzone bowiem z ruchami kończyn, angażują nie tylko przeponę ale również mięśnie brzucha i inne dodatkowe mięśnie oddechowe. Bierne i czynne zmiany pozycji, wczesne i pełne uruchomienie chorego, ćwiczenia drobnych a następnie dużych grup mięśniowych, chronią go przed „roztrenowaniem” i powikłaniami zakrzepowo-zatorowymi. Szybciej ustępują też reakcje wysiękowe w obrębie jam opłucnowych.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Jeżeli pozwala na to stan chorego należy układać go na bokach (zwłaszcza na przeciwnym niż jest wysięk opłucnej). W tym ułożeniu chory wykonuje ćwiczenie oddechowe pokonując lekki opór rąk terapeuty lub ciężar ułożonego na boku woreczka. Poprawia też sobie wydolność oddechową ćwicząc unoszenie wyprostowanej ręki w górę nad głową z wdechem i wydechem. Skuteczność tych ćwiczeń wydaje się dużo większa, gdy pacjent ułożony jest płasko, a pod zdrowy bok umieszczoną ma podkładkę np. małą poduszkę lub zagłówek.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Nie stosuje się ćwiczeń biernych, pacjent od początku powinien aktywnie poruszać się w łóżku, zmieniać pozycje samodzielnie lub za pomocą łóżka Egertona. Dąży się do tego, by chory jak najszybciej siadał z opuszczonymi nogami, wyjeżdżał na wózku do WC, swobodnie wstawał z łóżka oraz zaczął chodzić.
Początkowo przy zmianach pozycji, pionizacji i chodzeniu powinien pomagać pacjentowi kinezyterapeuta, który też zwraca uwagę na właściwą postawę i prawidłowość chodu. W miarę poprawy stanu zdrowia chorego, coraz lepszej tolerancji wysiłku (ćwiczenia w pozycji leżącej i siedzącej oraz spacery), zwiększa się obciążenie.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Wprowadza się ćwiczenia ogólnousprawniające w pozycji stojącej i chodzenie po schodach., zaczynając zazwyczaj od ½ do 1 piętra, kończąc na 2, a nawet 3 piętrach.
Zależne jest to od stanu chorego, kondygnacji na której mieszka i zaleceń lekarza.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

W czasie niepowikłanego okresu pooperacyjnego dąży się by chory jak najszybciej stał się całkowicie sprawny ruchowo i zdolny do samoobsługi. Powinien więc być zachęcany do wczesnego poruszania się w obrębie łóżka, zmian pozycji oraz do systematycznego uczestniczenia w planowej rehabilitacji.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

- ćwiczenia oddechowe
wszystkimi torami
(przeponą, torem dolno-
i górno-żebrowym prawą
i lewą stroną klp.)
- ćw. efektywnego kaszlu
- ćw. czynne dłoni i stóp
- ćw. izometryczne
- zmiany pozycji (siadanie
czynne w łóżku)
- trenowanie wydechu
(wydech przez rurkę
do butelki z wodą)
1 doba
Powtarzanie ćwiczeń
oddechowych.
Samodzielna
zmiana pozycji.
- ćwiczenia jak w 1. dobie
- ćw. izometryczne
- naczyniowe wg Ratchowa
lub Burgera (dostosowane
do możliwości chorego)
- siad z opuszczonymi
nogami 5-6 x/dzień
- pionizacja pacjenta
(jeśli wyciągnięte dreny)
- marsz w miejscu lub
spacer wokół łóżka
ok. 1 min. (do 3x/dzień)
- trenowanie wydechu
2 doba
Aktywność ruchowa –
jak w dniu 1, wyjazd do
WC na wózku, krótkie
spacery po sali pod opieką.
3-4 doba
- ćwiczenia oddechowe
- ćw. izometryczne
- naczyniowe wg
Ratchowa lub Burgera
- ćw. czynne większych
grup mięśniowych
- rozćwiczenie obręczy
barkowej (z laską
gimnastyczną)
- siadanie na krześle
- wyjście do WC
- spacer po sali
- trening wydechu
Od 4. doby spacer po
korytarzu 3x/dzień,
po 50-60 m.
Toaleta przy umywalce
lub w łazience siedząc.
Spacery po sali
i korytarzu.
- ćwiczenia oddechowe
- ćw. izometryczne
- ćw. czynne małych i
dużych grup mięśniowych
- rozćwiczenie obręczy
barkowej
- ćw. wzmacniające kkd
- spacer po sali
- spacer po korytarzu
- wejście na schody 0,5 –
2 p.
- ćwiczenie wydechu
5-6-7 doba
Pełna samoobsługa
w zakresie toalety
i posiłków. Powtarzanie
zalecanych ćwiczeń.
Spacery
Ćwiczenia w pozycji leżącej.
Ćwiczenia w pozycji leżącej i w siadzie.
Ćw. w poz.siedzącej
i stojącej
Siedmiodniowy model rehabilitacji szpitalnej pacjentów usprawnianych po CABG

Czas intensywnej mobilizacji we wczesnym okresie po zabiegu, w którym pacjent powinien prawidłowo oddychać, aktywnie ćwiczyć kończyny (zwłaszcza dolne) oraz samodzielnie siadać. Po 1-2 dobach stabilizacji stanu chorego, zwykle jest możliwa samodzielna toaleta, kąpiel z asystą, chodzenie wokół łóżka.
Okres I
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Nabieranie przez chorego pewności w wykonywaniu ćwiczeń (w pozycji leżącej i siedzącej ) oraz ochoty do zwiększania codziennej aktywności.
Zwykle w 3-5 dniu od operacji chory chodzi już w obrębie pokoju oraz zaczyna spacery po korytarzu. Można więc przejść do ćwiczeń w pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami.
Okres II
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Czas pełnej samoobsługi i dużej samodzielności pacjenta.
Zwiększane jest obciążenie nie tylko poprzez ćwiczenia ale także poprzez zakres jego aktywności. Może on pod kontrolą zacząć chodzić po schodach, rozpoczynając od pół, a kończąc na dwóch i więcej piętrach (w zależności od zaleceń lekarza i kondygnacji, na której mieszka chory).
Okres III
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Należy podkreślić iż wdrażanie kolejnych elementów mobilizacji chorego uzależnione jest od rodzaju operacji i ewentualnych powikłań ostrej fazy. Wystąpienie nieprawidłowości w przebiegu okresu pooperacyjnego wymagających dodatkowej terapii, zmusza nas do wydłużenia tego okresu rehabilitacji.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

W związku z coraz krótszym i wcześniejszym czasem usprawniania pacjentów po operacjach kardiochirurgicznych, istotną sprawą jest zwracanie uwagi na pewne czynniki gwarantujące bezpieczeństwo przeprowadzanej rehabilitacji. Przede wszystkim postępowanie kinezyterapeutyczne musi odbywać się w ścisłym porozumieniu z lekarzem prowadzącym, fizjoterapeuta zaś zapewnić choremu bezpieczeństwo przez fachowy wzmożony nadzór.
Wczesna rehabilitacja pooperacyjna

Specyfika postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami mającymi pobrane do przeszczepu
fragmenty żył podudzi
po operacji
rozćwiczanie kończyn dolnych
(wzmacnianie, poprawa
ukrwienia, zapobieganie
tendencjom do obrzęków).
stosowanie zmodyfikowanych,
dostosowanych do możliwości
pacjentów ćwiczeń naczyniowych
wg Bürgera i Ratchowa.
wyższe ułożenie operowanej
kończyny.

Pozycja wyjściowa – leżenie na plecach, kończyna
dolna wyprostowana
Wykonuje 30s-1 min. rytmiczne ruchy
zginania i prostowania stóp lub ruchy okrężne
(w obie strony) w stawie skokowym;
Zaleca się 3-4 krotne powtórzenia cyklu ćwiczeń
2 x w ciągu dnia, by nie dopuścić do zmęczenia i bólu
operowanej kończyny.

Specyfika postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami mającymi pobraną do przeszczepu
tętnicę promieniową U chorych, u których do rewaskularyzacji zastosowano
tętnicę promieniową (cięcie na przedramieniu) można
się spodziewać ewentualnych powikłań ręki, takich jak:
gorsze ukrwienie
infekcje
osłabienie siły mięśniowej
upośledzenie funkcji

Specyfika postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami mającymi pobraną do przeszczepu
tętnicę promieniową Pomiary obwodów operowanej
kończyny górnej z dokładnością
do 0,5 cm (obwód mięśnia ramienia
w jego najgrubszym miejscu, staw
łokciowy, obwód mięśnia przedramienia
w jego najgrubszym miejscu, staw
promieniowo-nadgarstkowy).
Ocena sprawności kończyny
górnej za pomocą testu
Lovetta.
Test Allena informujący o możliwościach
zaopatrzenia przedramienia i części dłoni
przez tętnicę łokciową.

Specyfika postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami mającymi pobraną do przeszczepu
tętnicę promieniową Ocena sprawności kończyny górnej za pomocą testu Lovetta.
Pozwala na określenie siły w warunkach pracy mięśnia
wykorzystującej skurcz izotoniczny. Siłę badanego mięśnia
oceniamy wg 6-stopniowej skali Lovetta i można ją również
określić w procentach.

Specyfika postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami mającymi pobraną do przeszczepu
tętnicę promieniową Test Allena
Choremu zaleca się zacisnąć dłoń w pięść.
Kciukiem ręki badającej uciska się silnie tętnicę promieniową, następnie chory otwiera pięść i rozluźnia dłoń.
Prawidłowo palce powinny się szybko zaróżowić.
Przedłużanie się trwania bladości palców wskazuje na
niedrożność tętnicy łokciowej, a co za tym idzie może być
przeciwwskazaniem do wykonania operacji tą metodą.

Specyfika postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami mającymi pobraną do przeszczepu
tętnicę promieniową

Specyfika postępowania rehabilitacyjnego
z pacjentami mającymi pobraną do przeszczepu
tętnicę promieniową Masowaną kończynę układa się w pozycji zapewniającej
maksymalne rozluźnienie mięśni (najlepiej oprzeć ją na klinie
lub ścianie, w pozycji do góry).
wszystkie ruchy masażu wykonuje się w kierunku dosiebnym
(tj. ku klatce piersiowej);
masaż nie powinien wywoływać bólu;
czas wykonywania masażu ok. 10 min.;
należy przy masażu omijać okolicę blizny pooperacyjnej.
głaskanie
ugniatanie
rozciąganie
oklepywanie
wstrząsanie

Metoda torakotomii lewostronnej (operacja MIDCAB) u chorych z pojedynczą zmianą zwężającą się w zakresie gałęzi przedniej zstępującej lewej tętnicy wieńcowej.
Materiałem na pomost jest lewa tętnica
piersiowa wewnętrzna. Mało inwazyjne pomostowanie naczyń wieńcowych wykonuje
się bez zatrzymania serca i bez użycia krążenia pozaustrojowego.
Postępowanie rehabilitacyjne po zabiegach minimalnie inwazyjnych

Metoda torakotomii lewostronnej pozwala oprócz innych korzyści (mała liczba powikłań, doskonały efekt kosmetyczny i zakładany dobry wynik odległy) na szybką i bezpieczną rehabilitację prowadzoną w sposób typowy.
Wczesna rehabilitacja po operacji wykonywanej tą metodą wymaga tylko niewielkiej weryfikacji ćwiczeń. Należy pamiętać, iż do pełnego zagojenia się rany nie unosimy ramion bokiem i przodem w górę wyżej niż 900

Chorzy po operacjach wad serca
Rehabilitacja chorych po operacjach wad serca wymaga wielokierunkowego działania, opartego przede wszystkim na stanie klinicznym pacjenta. Powinna ona być planowana indywidualnie dla każdego chorego i uwzględniać:
stan kliniczny chorego przed korektą wady (czas trwania objawów, stopień zaburzeń hemodynamicznych, rytm serca, obecność powikłań zakrzepowo- zatorowych, stan narządu ruchu)
rodzaj wady i sposób jej korekty
stan rany pooperacyjnej
obecność wczesnych powikłań po zabiegu .

Rehabilitacja pacjentów po operacji wad serca
Ponieważ stopień wydolności układu krążeniowo-oddechowego przed operacją (zwłaszcza wad serca), ma istotny wpływ na powstanie zaburzeń oddechowych w okresie pooperacyjnym, prawidłowe i skuteczne przygotowanie rehabilitacyjne do operacji wad serca jest szczególnie ważne i niezbędne. Wiąże się to czasem z koniecznością dłuższego (niż w innych przypadkach kardiochirurgicznych) czasu hospitalizacji przedoperacyjnej. Powinien być on przeznaczony na dokładną realizację założonych zadań rehabilitacyjnych. W związku z narastającymi przez lata zmianami powstającymi w sercu, krążeniu płucnym, mięśniach szkieletowych, korekta wady serca nie przynosi natychmiastowych efektów.

Rehabilitacja pacjentów po operacjach wad serca
Przy zachowanych możliwościach adaptacyjnych układu krążenia, okres poprawy funkcji serca i wydolności fizycznej po zabiegu oceniany jest na 3-6 miesięcy. Rehabilitacja ruchowa po operacjach wad serca, we wczesnym okresie (oddział kardiochirurgiczny) stawia sobie takie same cele jak po innych operacjach serca. Przebiegać powinna więc w podobny sposób jak u osób po pomostowaniu aortalno-wieńcowym. Ogólnie jednak musi być nieco wolniejsza, z wydłużeniem III okresu etapu szpitalnego. Zaleca się stosowanie obciążeń treningowych od lekkich do umiarkowanych .

Rehabilitacja chorych po przeszczepie serca.
Rehabilitacja pacjentów po przeszczepie serca, w związku z ich stanem klinicznym jak też złożoną patofizjologią, stawia przed lekarzem i fizjoterapeutami szczególne wymagania. Odmienna anatomia i fizjologia przeszczepionego serca, skutki choroby poprzedzającej transplantację (skrajnie ciężka niewydolność serca), jak również działanie uboczne leczenia immunosupresyjnego, są przyczynami ograniczającymi tolerancję wysiłku(zarówno podczas wysiłku statycznego jak i dynamicznego)u tych chorych. We wczesnym okresie po transplantacji zachodzą zmiany w zachowaniu się rytmu serca, charakteryzujące się :

Rehabilitacja chorych po przeszczepie serca
zwiększoną spoczynkową częstością rytmu serca (w związku z brakiem hamującego wpływu układu przywspółczulnego w odnerwionym sercu)
wysiłkową niewydolnością chronotropową serca
utrzymaniem się zwiększonej częstości rytmu serca po zakończeniu wysiłku
zwolnionym powrotem tętna po wysiłku do wartości spoczynkowej.

Rehabilitacja chorych po przeszczepie serca
Tolerancja wysiłku u chorych po przeszczepie serca jest często porównywana do wydolności pacjentów, którzy mają farmakologicznie wyrównaną niewydolność serca. Jest wiele przyczyn zmian funkcjonalnych tolerancji wysiłku u biorców. Są to przede wszystkim:
małe wysiłki fizyczne wykonywane przez pacjentów przed przeszczepem (prowadzi to do zaburzeń funkcji układu sercowo-naczyniowego, mięśniowego i kostnego)
stosowanie terapii sterydowej
odnerwienie układu sercowo- naczyniowego.

Rehabilitacja chorych po przeszczepie serca
Mimo wszystko, program obciążenia wysiłkiem fizycznym chorych po przeszczepie serca, powinien być taki sam jak w rehabilitacji pacjentów po wszczepieniu pomostów aortalno-wieńcowych, zastawek serca lub zawale mięśnia sercowego. Różnicą będzie czas trwania oraz intensywność wysiłku, które muszą być dostosowane do aktualnych możliwości chorego, tolerancji wysiłku oraz adaptacji do ćwiczeń. Aby ocenić czy poziom wysiłku i czas trwania nie mają wpływu na występowanie niemiarowości czy duszności, chorzy oprócz rutynowego pomiaru tętna, ciśnienia i liczby oddechów powinni być monitorowani, zwłaszcza w trakcie ćwiczeń.

Rehabilitacja chorych po przeszczepie serca
Objawy pojawiające się u pacjentów po przeszczepie wraz ze wzrostem wysiłku, na które należy zwracać uwagę i które powinny zaniepokoić to:
duszność i bladość twarzy, ból głowy, zmęczenie, splątanie (ze względu na odnerwione serce i nie odczuwanie bólu wieńcowego)
wystąpienie nieprawidłowych zmian w EKG takich jak: zaburzeni rytmu, tachykardia komorowa, utrwalony częstoskurcz nadkomorowy, blok IIº i IIIº, obniżenie odcinka ST poniżej 4 mm
spadek częstości rytmu serca, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi lub zaburzenie wzrostu któregokolwiek z nich czy też obu naraz
wzrost ciśnienia skurczowego krwi powyżej 250 mmHg, rozkurczowego powyżej 120 mmHg.

ŚLUZAK SERCA
Jest to łagodny nowotwór wywodzący się z przetrwałej zarodkowej tkanki śluzowej lub polipa. Może on być umiejscowiony w każdej z jam serca, najczęściej jednak występuje w lewym przedsionku (trzykrotnie częściej niż w prawym). Ten charakterystyczny, galaretowaty guz, z kruchej tkanki, przymocowany jest krótką szypułką do przegrody międzyprzedsionkowej. W czasie skurczu komory przemieszcza się ku górze, w czasie zaś szybkiego napełniania komory nagłym ruchem uwypukla się w ujście przedsionkowo-komorowe. Może doprowadzić to do uszkodzenia zastawki dwudzielnej, z powstaniem zazwyczaj niewielkiej niedomykalności mitralnej.

Śluzak nieleczony z reguły prowadzi do śmierci, choć rozwija się bardzo wolno, przez wiele lat. Zdarza się, iż wypadając przez zastawkę dwu lub trójdzielną doprowadzić może do nagłego zamknięcia przepływu krwi. Odrywające się dość łatwo fragmenty mogą stać się materiałem zatorowym w dużym krążeniu.
Rozpoznanie śluzaka opiera się na echokardiografii, zwłaszcza na jej odmianie dwuwymiarowej. Guza tego trzeba możliwie jak najszybciej usunąć z użyciem krążenia pozaustrojowego. Nawroty tego rodzaju nowotworu bywają niezwykle rzadko, chory powinien jednak pozostać pod obserwacją przez 5 lat po zabiegu.

Postępowanie rehabilitacyjne po usunięciu guza jest takie samo jak po innych operacjach kardiochirurgicznych, zwłaszcza wad zastawkowych serca

Wsparcie psychiczne realizowane dzięki
nawiązaniu dobrego kontaktu z pacjentem,
zwiększające jego motywację do aktywnego
udziału w programie rehabilitacyjnym.

Znajomość najważniejszych zagadnień
warunkujących prawidłowe, bezpieczne
i szybkie usprawnianie chorych po CABG
oraz umiejętność profesjonalnego z nimi
postępowania powinna być kanonem
wczesnej, szpitalnej kinezyterapii.

ETAP II
Naturalną kontynuacją etapu szpitalnego dla większości pacjentów jest udział w programie rehabilitacji poszpitalnej (stacjonarnej, ambulatoryjnej, domowej). Zakres stosowanych w tym okresie ćwiczeń powinien być precyzyjnie dostosowany do możliwości chorego, a więc być uzależniony od jego wydolności fizycznej (ustalonej na podstawie wykonanej próby wysiłkowej), a także od stopnia ryzyka wystąpienia powikłań. Te dwa czynniki są bowiem najważniejszymi kryteriami kwalifikacji do jednego z modeli rehabilitacji tego etapu A,B,C,D

W II etapie rehabilitacji stosuje się trening wytrzymałościowy, trening oporowy, ćwiczenia ogólnousprawniające i ćwiczenia indywidualne.
Trening wytrzymałościowy - jest prowadzony na sali gimnastycznej z wykorzystaniem cykloergometrów albo bieżni, oraz w terenie (marsze, jazda na rowerze itp.). Forma treningu: interwałowa lub ciągła. W przypadku treningu interwałowego na cykloergometrze stosuje się 4-6 cykli pracy po 4 min, pomiędzy nimi 2-3 minutowe okresy odpoczynku. Obciążenie wzrasta od 20 watów na początku treningu, co 10-20 watów w poszczególnych cyklach w zależności od wyznaczonego na podstawie próby wysiłkowej limitu tętna.

Trening oporowy – stosuje się w celu zwiększenia siły mięśni i wytrzymałości mięśniowej, siły ogólnej, wydolności układu sercowo-naczyniowego. Można go wprowadzić po co najmniej 1 tygodniu stosowania dobrze tolerowanych ćwiczeń wytrzymałościowych. Z tego typu treningu powinni zostać wykluczeni chorzy u których stwierdza się: niewydolność krążenia, niekontrolowane zaburzenia rytmu, poważną wadę zastawkową, niekontrolowane nadciśnienie (skurczowe>160 mmHg, rozkurczowe> 100 mmHg), wydolność aerobową poniżej 5 MET. W przypadku chorych po sternotomii należy poczekać do pełnego zrostu mostka. Podczas treningu należy monitorować EKG i ciśnienie krwi .
Ćwiczenia oporowe można prowadzić w formie treningu stacyjnego, który umożliwia angażowanie na poszczególnych stanowiskach różnych grup mięśniowych.

Ćwiczenia ogólnousprawniające - obejmują ćwiczenia rozluźniające, rozciągające, równoważne i zręcznościowe.
Ćwiczenia indywidualne – stosuje się u chorych u których nie można wykonać próby wysiłkowej, lub których nie można zakwalifikować do żadnej z grup ze względu na współistniejące schorzenia.
W II etapie usprawniania sesje treningowe przeprowadza się 3-5 razy w tygodniu, a ćwiczenia powinny trwać 30-45 minut dziennie (nie dotyczy pacjentów z niewydolnością serca i niską tolerancją wysiłku).