Қазақстандағы білім беру жүйесі презентация

Еліміз егемендік алғаннан кейін білім негіздерін демократиялық, интеграциялық принциптерге орайлас әр баланың жеке-дара ерекшеліктері мен қабілеттерін ескере отырып, оқытып, тәрбиелеу талап етілді. Осы жайттар ұлт мектептерінің жаңа бағдарламаларынан елеулі орын алды. Арнаулы білім салаларына икемі бар балаларға арналған лицей, гимназия, колледж, медреселер сияқты мектептің жаңа түрлері ұйымдастырылды.
Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы Заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді. Осы Заң және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік-құқықтық актілеріне сәйкес мемлекеттік саясат принциптері айқындалады.

Білім беру ісін басқару мемлекеттік-қоғамдық сипатта болады. Республикада Білім және ғылым министрлігі оның төменгі атқарушы органдары Қазақстан Үкіметінің білім беру саласындағы мемлекеттік саясатын жүзеге асырады.
Білім беру жүйесінің құрылымы. Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңы негізінде білім беру жүйесінің құрылымы екіге бөлінеді: жалпы білім беру және кәсіптік білім беру.
Кәсіптік білім берудің әрбір сатысындағы білім беру мазмұны тиісті кәсіптік бағдарламамен белгіленеді.

Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту
Мектепке дейінгі тәрбие отбасында және мектепке дейінгі ұйымда жүзеге асырылады. 5 (6) жастағы балаларды мектепке барар алдында даярлау міндетті және ол отбасында, мектепке дейінгі ұйымда немесе мектепте жалпы білім беру бағдарламаларының шеңберінде жүзеге асырылады. Ол мемлекеттік білім беру ұйымдарында тегін жасалады.

Орта білім беру
Қазақстан Республикасының азаматтарына мемлекеттік оқу орындарында тегін орта білім алуға кепілдік беріледі. Орта білім алу міндетті. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытудық 2010 жылға дейінгі бағдарламасы негізінде жалпы орта білім үш сатылы:
бастауыш (1-5 сынып-тар),
негізгі (6-10 сыныптар)
жоғары (11-12 сыныптар)
жалпы орта білім беретін оқу орнында кезең-кезеңмен алынады.
Жалпы білім беретін орта мектептің мақсаты адамгершілігі, әр жақты дамыған өзінің және қоғамдық мүдделерді ұштастыра білетін, халық мәдениетін жетілдіру ісінде өз ұлты мен жалпы адамзат қазынасын тиімді пайдаланатын адамды тәрбиелейді. ҚР азаматтарына мемлекеттік оқу орындарында тегін орта білім алуға кепілдік беріліп, орта білім алу міндеттеледі.

Гимназия
Гимназия - негізгі және қосымша жалпы білім беру бағдарламаларын іске асыратын, оқушыларды олардың бейімділігі мен қабілетіне сәйкес тереңдетіп, салаға бөліп, саралап оқытуды көздейтін, жалпы орта білім беретін оқу орны.

Лицей
Лицей - негізгі және қосымша жалпы білім беру бағдарламаларын іске асыратын, жоғары сатыдағы оқушыларды кәсіби бағдарлап оқытуды жүзеге асыратын жалпы орта білім беретін оқу орны.
Лицейлердің ең басты ерекшелігі - ақыл-ой (интеллектуалдық) қабілеттері жоғары жастарды топтап оқытып, оларды жоғары оқу орындарына даярлайтын бірыңғай элитарлық мектеп болуында. Лицейге жастарды қабылдау ең алдымен олардың табиғи мүмкіндіктерін, интеллектуалдық ерекшеліктерін айқындау негізінде жүргізіледі, кейін де бала дамуын қадағалай отырып, бірнеше іріктеу сатыларынан өткізеді. Ал оны аяқтаған жастар жоғары оқу орнында білім алу құқығына ие болады.

Кәсіптік білім беру. Колледж
Кәсіптік мектепте оқу мерзімі - 2-3 жыл, кәсіптік лицейде -3 жыл, ерекше күрделі кәсіптер бойынша, сондай-ақ бірегей жабдықтарға қызмет көрсетуге байланысты жұмыстар үшін - 4 жылға дейін болады.
Кәсіптік бастауыш білім, кәсіптік мектептер мен кәсіптік лицейлерде негізгі жалпы білім беру базасында алынып, жалпы орта білім алумен ұштастырылады және ол еңбек қызметінің түрлі бағыттары бойынша білікті еңбек қызметкерлерін (жұмысшы, қызметкерлерді) даярлауға бағытталған.
.

Жоғарғы білім
Жалпы және кәсіби орта мектептерді бітірген жастар университеттерде, институттарда, академияларда және соларға теңестірілген оқу орындарында білім алады.
Жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіптік білім
Республика азаматтарға аспирантураларда, докторантураларда оқып, ғылым кандидаттары мен докторлары дәрежелерін, доцент пен профессор атақтарын алуға мүмкіндік береді, ғылыми кадрларға деген қажеттігін қанағаттандыруды қамтамасыз етеді.

Кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау қосымша білім беру
Жұмысшылар мен мамандардық басшы қызметкерлердің біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау арнаулы білім асыру мекемелерінде, кәсіпорындарында, ғылым мен оқу орталықтарында ұйымдастырылады.
Қосымша білім беру үшін денешынықтыру - сауықтыру, техникалық, мәдениеттану, тіл және басқа бағыттағы мекемелер жүйесі құрылады. Оларды Білім министрлігі және жергілікті өкімет басқару органдары бекітеді.

ЖАПОНИЯНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ

Жапония (Күншығыс елі)
Шығыс Азия жағалауларына жақын маңындағы Тынық мұхит аралдарында орналасқан мемлекет.
Ел 6852 аралдардан тұрады.
Ең үлкен аралдары Хоккайдо, Хонсю, Сикоку, Кюсю.
Жер аумағы 372,2 мың км2.
Халқы 126,2 млн адам .(1997)
Халқының 99,4 % жапондықтар.
Астанасы – Токио қаласы.

ЖАПОНИЯДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ РЕФОРМАЛАРЫ
Бірінші кезең
ХІХ ғ. 70 жылдары
Екінші кезең
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін
Үшінші кезең
1984 жылдан бастап
Төртінші кезең
1992 – 1996 жылдар аралығында

Бірінші реформа
Бұл реформаның негізін салған – Юкити Фукудзава. Еуропаға 1862 ж. жіберілген үкімет елшілігінің құрамында болған. Ол Франциядағы мектеп ісін зерделеп баяндама жариялады. 1868 ж Фукудзава басқарған комиссия құрылды. Реформаның мақсаты: “Қытайлық білімділік және жапон рухы” (кансай-вакон) ұраны “жапон рухы – батыс техникасы” (вакон-есай) ұранына алмастырылды. Бұл ұстаным осы күнге дейін Жапонияның білім беру стратегиясын анықтап отыр.
Екінші реформа
“Білім беру туралы негізгі заң” білім беру жүйесінің жаңа үлгісін бекіте отырып барлық азаматтар үшін білім алуға теңдей қолжетімділікті, 9 жылдық міндетті оқытуды, ұлдар мен қыздарды бірге оқытуды, тығырыққа тірелген мектептерді жоюды жариялады, оқулықтардың мазмұны демократияланды, педагогтың жоғары мәртебесі белгіленді.

Үшінші реформа.
Бұл реформа «Ашық қоғамдағы жеке тұлғаны қалыптастыру» деген атқа ие болды. Осы маңызды іске Ясухиро Накасонэ басшылық жасады. 1984 жылы Жапонияда «Халыққа білім берудің XXI ғасырға бағытталған бәрін қамтитын реформасына» іргелі дайындық жасау қайта жаңғыртылды. Бұл реформа білім берудің негіздерін өзгертуге бағытталды.
Төртінші реформа.
Бастауыш мектепте табиғаттану және қоғамтануды біріктірген жаңа пәндері енгізілді. Оқу пәндерінің жиыны өзгерген жоқ, алайда міндетті пәндері мен қалауы бойынша пәндерді оқытуға бөлінген сағаттар саны өзгерді. Бұл қадам оқушыларды бейімділіктеріне қарай гуманитарлық немесе жаратылыстану- ғылыми, дене шынықтыру мен шет тілі пәндеріне оқу уақытын көбірек арнау мүмкіндігі пайда болды.

Жапонияның білім беру жүйесі:
Жоғары
Мектепке дейінгі
Бастауыш
Толық емес орта
(кіші орта мектеп)
Толық орта
(жоғары орта)
Орта (6+3+3)
Кәсіптік

Мектепке дейінгі білім беру жүйесі
Мектепке дейінгі алғашқы мекемелер XIX ғасырдың соңында пайда болды.Олар Батыс Еуропа мен Америкадағы бала бақшалардың үлгісінде құрылды.
Балабақшаға 4 жастан бастап қабылдайды
Туғаннан 3 жасқа дейінгі балаларды тәрбиелеуге арналған яслилер,туғаннан 6 жасқа дейінгі балалар баратын ясли-бақшалар бар;
Баланы мектепке дайындауды жүзеге асыратын 5-6 жасар балаларға арналған балалар бақшасы болады;
Дене мен ақыл-ой ауытқушылықтары бар балаларға арналған арнаулы мекемелер жұмыс істейді.
Мекемелердің барлығы ақылы түрде.
Бала бақшалар жеке меншік және мемлекеттік болып бөлінеді.
Жапония балабақшаларында сəбидің бойына өзін-өзі дамыту дағдыларының қалыптасуына, бұдан басқа өз денсаулығын қадірлеуге жəне қоршаған ортаға ұқыппен қарауға үйретеді.

Әдебиет
Музыка
Дене
Тәрбиесі
Қоғамтану
Сурет
салу
Би
билеу
Өтілетін
сабақтар

Бастауыш мектеп 6-12 жас (1-6-сыныптар).
Барлық балалар бастауыш және ең төменгі орта мектепті бітіруге міндетті. Олардағы оқу тегін.
5-сыныптан бастап ұлдар мен қыздар үй шаруашылығын үйренеді.
Оқушылар жазуға үйрену кезінде ұлттық фонематикалық әліппені (кананы) меңгереді, 1850 иероглифті зерделейді (газет оқу үшін 3000-дай иероглифті білу қажет.)
Апталық жүктеме оқитын жылға байланысты 24-тен 29 сағатқа дейін жетеді.
Сабақтың ұзақтығы 45 мин, сабақтар арасында 5-10 мин. үзілістер беріледі, әдетте түскі ас үшін 60 мин үзіліс ұйымдастырылады.
4-тен артық сабақтар сирек болады және үй тапсырмалары берілмейді.
Бастауыш мектеп

Өтілетін
сабақтар
Жапон тілі
Қоғам
тану
Математика
Жаратылыстану
Музыка
Сызу
Дене
шынықтыру
Өнегелік
тәрбие

Кіші орта мектеп 3 жылдық тегін, балалар 13-15 жас (7-9 сынып) аралығында білім алады.
Кіші орта мектеп оқушыларды емтихансыз қабылдайды, толық емес орта білім алу барлық оқушыларға міндетті.
Сыныптардың сандық құрамы 39-45 оқушыға дейін барады, сол себепті сынып 4-5 оқушыдан жеке-жеке топтарға бөлінеді.
Апталық жүктеме 30 сағат.
Басты назар оқушының шет тілін меңгеруіне арналады.
Толық емес (кіші орта мектеп)

Ө
Т
І
Л
Е
Т
І
Н
С
А
Б
А
Қ
Жапон тілі
Математика
Қоғам тану
Жаратылыстану
Мораль
Музыка
Бейнелеу өнері
Өндіріс негіздері

Толық (жоғары орта мектеп)
Кіші орта мектептен жоғары орта мектепке өту тесттер түрінде жүзеге асырылады.
Жоғары мектеп академиялық (ЖОО-на дайындалу үшін),жалпы (білім алуды аяқтау),кәсіптік(білікті қызметкер дайындау)болыпбөлінеді.Жоғары мектеп міндетті емес, бірақ оқушылардың 95% осы оқуды жалғастырады, бұл – ақылы.
Әрбір пәнге берілетін сағат саны кредиттер деп аталады.
Әр оқушы барлық пәндер бойынша 105-210% кредит жинау керек.
Оқу жоспарында 59 теориядан тұратын 10 оқу пәні бар.
Апталық жүктеме 34-36 сағатты құрайды.

Жапон тілі
Өнер
Шет тілі
Математика
Информатика
География және тарих
Қоғам тану
Жаратылыстану
Дене шынықтыру
Үй шаруашылығы

Оқыту бейініне қарай мектептер:
Жаратылыстану
Техникалық
Өнер
Жалпы
Академиялық
Бастауыш пен орта мектепте бағалаудың 5 деңгейлік шкалаысы қолданылады:
S (өте жақсы)
А (жақсы)
В (қанағаттанарлық)
С (нашар)
D (өте нашар)
Жапондық оқушылар «дзю-ку» деп аталатын арнайы кешкі репетиторлық мектептерге барады.Бұл мектепте қосымша сабақтар жүргізіледі. Дзю-ку мектептері академиялық және академиялық емес болып бөлінеді.

Кәсіптік орта білім
Кәсіптік колледж
Кәсіптік- техникалық
Жоғары арнаулы мектеп
Бұл колледждер 2 жылдық. 90% қыздар құрайды. Гуманитарлы, әлеуметтік, экономика, өнер, медицина мамандықтары бойынша білім алады. Мұны бітіргендер университеттің 2-ші немесе 3-ші курсына түсуіне құқығы бар.
Жоғары мектепке түскісі келген оқушылар 5 жылдық кәсіптік-техникалық колледждерде оқиды.
Бұл оқу орнында электрониканы, машина жасауды, құрылысты оқытады. Техникалық қызметкерлерді даярлау бағдарламасы -курикулум.
1976 ж бастап Жапонияда 2 үлгідегі арнаулы кәсіптік мектеп жұмыс істей бастады. Бұл мектептердің 87% фирмаларға тиісті. Мұнда білім алушылар дизайнер, автомеханик, тігінші, аспаз мамандықтарын алып шығады.

Жоғары білім
Мемлекеттік
Жеке меншік
Муниципалдық
1949 ж әртүрлі кәсіптік колледждер мен жоғары мектептер «бір префектураға-бір университет» ұстанымына сәйкес 69 «демократиялық университетке» кіріктірілді. Толық циклдегі университеттер 4 жыл, жеделдетілген циклдегі университеттер 2 жыл, техникалық университеттер 5 жыл. Жапонияда 726 университет бар. Бакалавриат 4 жыл, магистратура 2 жыл. Мемлекеттік университетке түсу үшін 2 сынақтан өту керек. 1-сі қабылдану жөніндегі ұлттық тест тапсырып, сәтті аяқтаған оқушылар ЖОО-дарының қзіндегі түсу емтихандарын тапсырады.

Мемлекеттік университеттер
Мемлекеттік университеттердің қоғамда жоғары мәртебесі бар. Неғұрлым беделдісі – Токио университеті (1877 жыл, 18 мың студент) болып табылады. Сондай-ақ Киото университеті (1987 жыл, 15 мың студент), Осака университеті (1931 жыл, 12 мың студент), Хоккайдо-Саппаро университеті (1876 жыл, 16 мың студент), Тохоку – Сендайдағы университет (1907 жыл, 14 мың студент). Мемлекеттік жоғары оқу орындары салыстырмалы түрде қымбат емес және білімнің көптеген ғылыми салаларында дайындықты жүзеге асырады.

Жеке меншік университеттер
Жекеменшік университеттер бүкіл университеттік сектордың 70%-ын құрайды. Мемлекеттік жоғары оқу орындарынан айырмашылығы – олар жақсы жабдықталған және біліктілігі жоғары оқытушы кадрлармен толықтырылған. Жекеменшік университеттер мамандандырылған білім ұсынады және өз қызметінде жапондық жетекші фирмалар және корпорациялармен тығыз байланысты болады. Бұл университеттер құрамына Васэда (1882 жыл, 41 мың студент), Кэйо (1857 жыл, 36 мың), Мэйдзи (1923 жыл, 33 мың), Нихон (1889 жыл, 30 мың) кіреді.

Муниципалдық университеттер
Муниципалдық жоғары оқу орындары оқу үшін аз ақы алуымен, зерттеушілік әзірлемелердің жоқтығымен, қолжетімділігімен ерекшеленеді. Бұл университтер құрамына Арчи Бункио университеті кіреді.

TIMSS бағдарламасы

1998 жылы білім беруге жұмсалған шығындар ұлттық табыстың 6,3%-ын және бүкіл әлемдік табыстардың 15,8%-ын құрады. 1993 жылы бұл көрсеткіштер тиісінше теңдей болды – 6,4% және 16,6%.
Шығындардың ең көп бөлігі міндетті 9 жылдық білім беруге кетеді. Ұлттық институттардың студенттеріне оқу ақысын төлеу деңгейін Білім, ғылым, спорт және мәдениет министрлігі белгілейді, префектуралар мен муниципалитеттердің оқу орындарындағы оқыту бағасын жергілікті заңдар белгілейді.