Obowiązywanie prawa. Termin ten jest wieloznaczny презентация

obowiązywanie normy społecznej
prawnej
moralnej
religijnej
obyczajowej
polega na wyborze właściwego rodzaju jej uzasadnienia,
powodujący że daną normę uważamy za wiążącą,
według której należy postąpić we wskazanych przez nią okolicznościach

kryteria
kryteria obowiązywania nie są ani jednorodne, ani konsekwentne,
żeby uznać określoną normę za obowiązującą
musimy odwołać się do jakiś kryteriów „ostatecznych”.
dokonanie wyboru takiego kryterium to sprawa wartościowania

podział na:
kryterium behawiorystyczne
norma obowiązuje, jeżeli jest faktycznie realizowana przez adresatów w zdecydowanej większości przypadków
kryterium tetyczne
norma jest uważana za obowiązującą, gdy ustanowił ją podmiot, co do którego istnieje wśród adresatów przekonanie, że jest uprawniony do formułowania norm prawnych i żądania wobec nich posłuchu
kryterium aksjologiczne
norma obowiązuje, gdy wyznaczone przez nią zachowanie jest aprobowane w świetle przyjmowanych ocen i wartości

kryterium behawiorystyczne
zakłada, że
norma jest stosowana nie dlatego, że obowiązuję, ale dlatego, że jest stosowana, natomiast jakąś normę możemy uznać za obowiązującą dopiero po jakimś czasie, który charakteryzował się wysokim stopniem jej spełniania

kryterium tetyczne
nie odwołuje się do faktu przestrzegania danej normy
ale do sposobu uzasadnienia jej mocy obowiązującej
za pomocą kryterium tetycznego uznajemy za obowiązującą normę wydaną przez organy mające kompetencje do jej ustanowienia.
za obowiązujące uznaje się te normy,
które zostały należycie ustanowione przez kompetentne autorytety
i nie zostały uchylone

kryterium aksjologiczne
jako obowiązujące kwalifikujemy te normy, które wyznaczają postępowanie ocenianie dodatnio.
„celowość”,
„słuszność”,
„krzywda”
są kryteriami o wyraźnie aksjologicznym charakterze.
uznanie pewnych norm za obowiązujące lub nieobowiązujące uzależnione jest od hierarchii wartości akceptowanych przez oceniającego

moc obowiązującą normy prawnej
została ustanowiona w odpowiedniej formie i w odpowiednim trybie,
akt normatywny, w którym została zakodowana, został należycie ogłoszony,
przepis prawny z którego norm została skonstruowana, nie został uchylony przez odpowiedni organ w odpowiedniej formie
norma prawna nie wyszła z użycia w drodze desuetudo - długotrwałe niestosowanie
nie jest sprzeczna z żadną inną obowiązującą normą prawną
jeżeli jest sprzeczna, to nie utraciła mocy obowiązującej

zakres obowiązywania
prawa
każda norma obowiązuje
w danym czasie
określone podmioty
i na danym terytorium

czasowy zakres obowiązywania
prawa
prawo samo określa,
od kiedy obowiązuje dany akt prawny
czy przepis prawa

nabycie mocy obowiązującej
podstawą wejścia w życie danego aktu normatywnego jest
jego należyte ogłoszenie
poprzez publikację w stosownym dzienniku urzędowym
moment od którego zaczyna obowiązywać dany akt
jest wskazany przez sam akt w jego postanowieniach końcowych
nie może być wcześniejszy niż chwila jego ogłoszenia

akty normatywne
wobec których istnieje obowiązek publikowania w Dzienniku Ustaw lub w Monitorze Polskim
wchodzą w życie po 14 dniach od ich ogłoszenia w tym dzienniku publikacyjnym,
jeżeli same nie stanowią inaczej.
„akt wchodzi w życie...", jest równoznaczne z tym, że „akt obowiązuje"
i oznacza, że od określonej daty adresaci powinni postępować zgodnie z normami zawartymi w danym akcie
okres od daty ogłoszenia do daty wejścia w życie nosi nazwę vacatio legis (spoczynku prawa).
jest on potrzebny na zaznajomienie się z nową regulacją

prawo nie działa wstecz
przestrzeganie zasady nie działania prawa wstecz
jest jedną z istotnych gwarancji praw i wolności obywatelskich
Kodeks karny stanowi w art. 1 § 1:
Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia

zasada lex retro non agit
zasada nieretroakcj
i
chroni wartości pewności prawa
oraz podmioty prawa przed ujemnymi skutkami prawnymi zachowań,
które w okresie obowiązywania starej ustawy były z nią zgodne

utrata mocy obowiązującej
większość aktów prawnych nie ma w swych postanowieniach napisane do kiedy obowiązują
dlatego, że obowiązują do czasu,
kiedy nie zostanie wydany inny akt normatywny uchylający ich przepisy (derogatio)
nowy akt normatywny zawiera postanowienia uchylające dane przepisy prawa dotychczasowo obowiązujące

akt normatywny
przestaje obowiązywać z momentem wejścia w życie nowego aktu, odmiennie regulującego te same stosunki społeczne.
Nowy akt, jeżeli reguluje inaczej zagadnienia stanowiące przedmiot unormowań aktów wcześniejszych,
powinien zawierać przepisy derogacyjne, uchylając bądź całe akty bądź niektóre z ich postanowień, aby uniknąć kolizji norm prawnych

kolizja przepisów prawnych
ma miejsce kiedy stosunek prawny uregulowany jest więcej niż jednym przepisem (zespołem przepisów), które wzajemnie się wykluczają.
Do kolizji przepisów prawnych w czasie dochodzi gdy stosunek prawny uregulowany jest odmiennie przez dwa lub więcej przepisy wydane w różnym czasie.
Jeśli np. w czasie trwania małżeństwa wchodzi w życie nowy kodeks rodzinny regulujący odmienne niż poprzeni wzajemne prawa i obowiązki małżonków, to jest to typowy przykład kolizji przepisów dawnych i nowych, a więc kolizji w czasie. Instrument, który usuwa kolizjie w czasie to przepisy przejściowe

przepisy przejściowe
ustalają, jak należy rozstrzygać kolizje powstające w wskutek wejścia w życie danego aktu.
Polega to najczęściej na wskazaniu przez przepisy przejściowe tych aktów normatywnych, które tracą moc z chwilą wejścia w życie nowego aktu. Jednak nie zawsze akt normatywny zawiera przepis przejściowy, wówczas występuje kolizja.
Kolizja między starymi i nowymi przepisami rozstrzygana jest przez zasadę ustawa późniejsza uchyla ustawę\ę wcześniejszą. Oznacza ona, że akt normatywny odnosi się jedynie do tych stosunków, które powstały już po jego wejściu w życie, czyli pod rządami aktu normatywnego

kolizja norm w przestrzeni
o kolizji przepisów prawnych mówi się, gdy stosunek prawny uregulowany jest więcej niż jednym przepisem (zespołem przepisów), które wzajemnie się wykluczają. Kolizja przepisów w przestrzeni, to ta kolizja, do której dochodzi między przepisami obowiązującymi w różnych miejscach.
do kolizji może dojść:
a) między przepisami obowiązującymi w różnych dzielnicach kraju
b) między przepisami obowiązującymi w różnych państwach

do kolizji między przepisami dzielnicowymi
może dojść tylko wtedy,
gdy prawo każda dzielnica państwa ma swoje prawo.
obecnie państwo polskie jest ujednolicone i do takich kolizji nie dochodzi

kolizje między ustawodawcami różnych państw
są zjawiskiem naturalnym i nie da się go uniknąć.
trzeba natomiast dysponować środkami do ich rozstrzygania.
do takiej kolizji dochodzi w przypadku zawierania umowy pomiędzy np. obywatelem Polski i obywatelem Węgier, związków małżeńskich par mieszanych (Polak i Niemka). W takich przypadkach każde państwo ustanawia własne przepisy kolizyjne.
wskazują one do jakiego stosunku prawnego stosować praw rodzime czy obce. Dziedziny prawa cywilnego i prawa rodzinnego reguluje prawo międzynarodowe prywatne.

w dziedzinie prawa cywilnego i rodzinnego
przestrzegane są np. następujące zasady:
1) w zakresie prawa osobowego stosowane są przepisy tego państwa, którego obywatelem jest dana osoba
2) w zakresie prawa rzeczowego stosuje się przepisy państwa na terenie, którego rzecz się znajduje
3) w zakresie oceny umów i innych aktów prawnych oraz oceny ich formy prawnej właściwie są przepisy tego państwa, na terytorium którego miało miejsce zawarcia umowy

techniki uchylania przepisów prawnych
klauzule derogacyjne
akty prawne czasowe
desuetudo

klauzule derogacyjne
są to takie postanowienia w aktach prawnych, które uchylają dane, obowiązujące przepisy,
zawierają różne rozstrzygnięcia
np. na miejsce uchylanych przepisów nie ustanawia się nowych

akty prawne czasowe
są nimi takie akty prawne,
które w swych przepisach ustalają do kiedy dany akt prawny obowiązuje
bardzo różnie określają ten czas

Desuetudo
nazwa oznaczająca zwyczaj negatywny,
którego podstawowa funkcja polega na uchylaniu mocy obowiązującej normy.
pewne przepisy obowiązujące, które nie są ani przestrzegane, ani stosowane tracą moc prawną per desuetudinem
przez odwyknięcie

kolizja norm prawnych
jest to sytuacja, w której
dany przypadek unormowany jest przez więcej niż jeden przepis prawa,
a każdy z nich wyznacza adresatom wyłączające się sposoby zachowania

reguły kolizyjne
Lex superior derogat legi inferiori
akt wyższego rzędu uchyla moc obowiązującą aktu niższego rzędu
Lex posterior derogat legi priori
późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego (zasada odnosi się do aktów zajmujących to samo miejsce w hierarchii)
Lex specialis derogat legi generali
przepisy (akty) szczególne derogują przepisy (akty) o charakterze ogólniejszym lub ogólnym, przy czym derogują tylko z zakresie, w którym wprowadzają unormowania odrębne

personalny zakres obowiązywania
prawa dotyczy zagadnienia, wobec jakich kategorii adresatów prawo danego państwa ma moc obowiązującą
prawo danego państwa samo decyduje, kogo ma obowiązywać
zasadą jest, że wszystkie osoby przebywające na jego terytorium, bez względu na przynależność państwową, z wyjątkiem
przedstawicieli państw obcych akredytowanych w danym państwie; członków obcych sił zbrojnych

immunitet
Immunitet dyplomatyczny stanowiący instytucję prawa międzynarodowego polega na wyłączeniu określonej grupy funkcjonariuszy państwowych spod jurysdykcji sądów i innych władz państwa przyjmującego celem zapewnienia im swobodnego i bezpiecznego wykonywania przez nich funkcji dyplomatycznych
osoba przedstawiciela dyplomatycznego jest nietykalna.
nie podlega on aresztowaniu ani zatrzymaniu w żadnej formie
państwo przyjmujące będzie traktować go z należytym szacunkiem i przedsięweźmie wszelkie odpowiednie kroki, aby zapobiec wszelkiemu zamachowi na jego osobę, wolność lub godność

immunitet poselski i senatorski
przywilej posła i senatora
polegający na
zakazie zatrzymania
i pociągania go do odpowiedzialności karnej
bez zgody sejmu (senatu) w okresie sprawowania mandatu
Wyłączenie odpowiedzialności trwa także po wygaśnięciu mandatu, chyba że popełniony czyn naruszał dobra osobiste innych osób. Istotą immunitetu jest stworzenie przedstawicielowi warunków nieskrępowanej działalności i zapewnienie w ten sposób właściwej pracy parlamentu.
Poseł może być pociągnięty do odpowiedzialności przed sądem w przypadku za zgodą sejmu i gdy poseł został złapany na gorącym uczynku.

pojęcie terytorium
jest to określony obszar geograficzny lub przestrzenna strefa ludzkiej działalności
traktowane jest także jako terytorium państwowego

terytorium państwowe
stanowi przestrzeń, w granicach, której państwo wykonuje władzę w sposób wyłączny i pełny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń
terytorium jest podstawą wykonywania kompetencji państwowych poza jego granicami

jest to przestrzeń trójwymiarowa
obejmująca
obszar lądowy,
morskie wody przybrzeżne,
wnętrze ziemi
oraz przestrzeń powietrzną

skład terytorium państwa
składa się z
przestrzeni lądowej
morskiej
i powietrznej.
w skład terytorium państwowego wchodzi też przestrzeń powietrzna nad obszarem lądowym i morskim

zwierzchnictwo terytorialne
jest formą wykonywania przez państwo suwerenności na swoim terytorium

zwierzchnictwo terytorialne
oznacza
najwyższą władzę
pełną i wyłączną,
nad danym obszarem
oraz zamieszkującą go ludnością

zwierzchnictwo terytorialne obejmuje
obywateli
cudzoziemców, którzy znajdą się na terytorium państwa
oraz wszystkie rzeczy (przedmioty) podlegają władzy i prawu danego państwa
państwo na własnym terytorium może wykonywać takie czynności
i podejmować takie działania, które nie są zabronione przez prawo międzynarodowe

zasada suwerenności
żadne państwo nie może korzystać z własnej suwerenności terytorialnej w sposób,
który narusza suwerenność terytorialną innego państwa