Слайд 2
![Сұрақтар Қалай белоктар бөлінеді? (жәй, күрделі) + Күрделі белоктардың құрам](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-1.jpg)
Сұрақтар
Қалай белоктар бөлінеді? (жәй, күрделі) +
Күрделі белоктардың құрам бөліктері: (жәй белок,
простетикалық топ)+
Күрделі белоктардың қандай тобына тыныс алу белоктар жатады ? (хромопротеиндер)
Гемоглобиннің простетикалық тобын атап беріңіз. (4 гем)
Қандай гликопротеиндердің тобында көмірсулар басым мөлшерде болады ? (протеогликандарда)+
Слайд 3
![Тек 5-ге жазған студенттер: 01-1 топ Қожамқұл Фариза 04-1 топ Хамитов Адлет](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-2.jpg)
Тек 5-ге жазған студенттер:
01-1 топ Қожамқұл Фариза
04-1 топ Хамитов Адлет
Слайд 4
![Дәрістің жоспары Металлопротеиндер. Нуклеопротеиндер. Фосфопротеиндер. Липопротеиндер.](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-3.jpg)
Дәрістің жоспары
Металлопротеиндер.
Нуклеопротеиндер.
Фосфопротеиндер.
Липопротеиндер.
Слайд 5
![Металлопротеиндер Құрамына жәй белок пен металл кіреді. Өкілдері: Ферритин –](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-4.jpg)
Металлопротеиндер
Құрамына жәй белок пен металл кіреді.
Өкілдері:
Ферритин – суда еритін белок.
М.м. – 400 000 Д. Темір 20 %. Темір пептидтік топтағы азотпен мықты байланысқан. Темірдің қорын түзеді, бауырда, көк бауырда жиналады.
Слайд 6
![Трансферрин – суда еритін. М.м. – 90 000 Д. Темір](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-5.jpg)
Трансферрин – суда еритін. М.м. – 90 000 Д. Темір 0,13%.
Қан сары суының β-глобулиндерінің құрамында кездеседі.
Тирозинның гидроксил тобымен әлсіз байланысады. Темірді қан арқылы тасымалдайды.
Слайд 7
![Гемосидерин- суда ерімейді, құрамында темір, 25%-на дейін нуклеотидтер, көмірсулар болады.](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-6.jpg)
Гемосидерин- суда ерімейді, құрамында темір, 25%-на дейін нуклеотидтер, көмірсулар болады. Баурдың,
көк бауырдың РЭЖ жасушаларында жиналады. Қызметі белгісіз.
Церулоплазмин – көгілдір түсті, құрамында 0,32 % мыс болады. Бауырда түзіледі. Мысты қан арқылы тасымалдайды.
Слайд 8
![Ферментативтік активтілікті көрсетеді: аскорбин қышқылын, адреналинді, диоксифенилаланинді (ДОФА) тотықтырады. Металлоферменттер](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-7.jpg)
Ферментативтік активтілікті көрсетеді: аскорбин қышқылын, адреналинді, диоксифенилаланинді (ДОФА) тотықтырады.
Металлоферменттер
Карбоангидраза, карбоксипептидаза
– олардың құрамында мырыш (Zn2+) бар.
Слайд 9
![Нуклеопротеиндер (ДНП,РНП) Жәй белок Гистондар Альбуминдер Глобулиндер Протаминдер Нуклеин қыш-р(ДНҚ,РНҚ)](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-8.jpg)
Нуклеопротеиндер (ДНП,РНП)
Жәй белок
Гистондар
Альбуминдер
Глобулиндер
Протаминдер
Нуклеин қыш-р(ДНҚ,РНҚ)
(мононуклеотид)n
Нуклеозид Фосфор қ-лы
Пентоза
Азотты
рибоза дезокси-
негіз рибоза
пуриндік пиримидиндік
А,Г Ц,У,Т
Слайд 10
![Азотты негіздер](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-9.jpg)
Слайд 11
![НП-ң қасиеттері Әлсіз қышқылдық қасиет көрсетеді Суда, сілті ерітінділерінде ериді](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-10.jpg)
НП-ң қасиеттері
Әлсіз қышқылдық қасиет көрсетеді
Суда, сілті ерітінділерінде ериді
М.м. бірнеше млн немесе
млрд дальтон
Қызметтері:
Генетикалық ақпаратты сақтайды және оның берілуіне (репликация,транскрипция, трансляцияға) қатысады.
Слайд 12
![ДНҚ структуралары Бірінші реттік – бір полинуклеотидтік тізбек (3`-5` фосфодиэфирлік](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-11.jpg)
ДНҚ структуралары
Бірінші реттік – бір полинуклеотидтік тізбек (3`-5` фосфодиэфирлік байланыс)
Екінші реттік
– тізбектер антипараллельді орналасқан қос спираль (сутектік, Ван-дер-Ваальс күші)
Үшінші реттік – нуклеосома ( ДНҚ мен гистондар арасындағы иондық байланыс)
Төртінші реттік – хромосомалардың түзілуі
Слайд 13
![ДНҚ-ның І- реттік құрылымы](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-12.jpg)
ДНҚ-ның І- реттік құрылымы
Слайд 14
![ДНҚ-ның ІІ-реттік құрылымы](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-13.jpg)
ДНҚ-ның ІІ-реттік құрылымы
Слайд 15
![ДНҚ-ның ІІІ-реттік құрылымы](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-14.jpg)
ДНҚ-ның ІІІ-реттік құрылымы
Слайд 16
![Гистондардың 5 түрі бар. Н 1-ден басқа гистондар (Н2α, Н2β,](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-15.jpg)
Гистондардың 5 түрі бар.
Н 1-ден басқа гистондар (Н2α, Н2β, Н3,
Н4) октет түзеді. Октетке қос ДНҚ молекуласы 2 оралым жасап нуклеосоманы түзеді. Бұл ДНҚ аймағы активсіз болады.
Суперспиальданбаған аймақтары Н1- мен байланысқан. Олар активті болады.
Слайд 17
![ДНҚ структуралары](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-16.jpg)
Слайд 18
![РНҚ түрлері м-РНҚ –матрицалық (барлық РНҚ-ң 2-3%) Белоктағы АҚ-дың орналасу](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-17.jpg)
РНҚ түрлері
м-РНҚ –матрицалық (барлық РНҚ-ң 2-3%)
Белоктағы АҚ-дың орналасу ретін анықтайды
Үш қатар
тұрған нуклеотидтер КОДОН деп аталады.
43=64 кодон
61 кодон 20 амин қышқылдарын шифрлайды
3 кодон (УАА,УАГ,УГА) “стоп-кодон”
Слайд 19
![Генетикалық код](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-18.jpg)
Слайд 20
![Т-РНҚ Тасымалдаушы РНҚ (10%-ын құрайды) т-РНҚ АҚ-ды цитоплазмадан рибосомаға тасымалдайды](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-19.jpg)
Т-РНҚ
Тасымалдаушы РНҚ (10%-ын құрайды)
т-РНҚ АҚ-ды цитоплазмадан рибосомаға тасымалдайды
І-ші реттік құрылымы:75-80 нуклеотидтен
тұрады
Екінші реттік құрылымы “жоңышқа жапырағы”.
Үшінші реттік құрылымы: L әріпі сияқты.
Слайд 21
![Т-РНҚ-ң аймақтары І-акцепторлық сабақша (3`-ЦЦА-ұшы)-оған АҚ-дар жалғасады ІІ-аминоацил-т-РНҚ-синтетаза қосылатын жер](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-20.jpg)
Т-РНҚ-ң аймақтары
І-акцепторлық сабақша (3`-ЦЦА-ұшы)-оған АҚ-дар жалғасады
ІІ-аминоацил-т-РНҚ-синтетаза қосылатын жер
ІІІ- антикодон. Комплементарлы түрде
кодонға сәйкес болады.
IV- рибосомамен байланысатын жер
Слайд 22
![Т-РНҚ](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-21.jpg)
Слайд 23
![Т-РНҚ-ның ІІ-реттік құрылымы](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-22.jpg)
Т-РНҚ-ның ІІ-реттік құрылымы
Слайд 24
![Р-РНҚ Рибосомалды РНҚ (80%-н құрайды) Рибосома 65% р-РНҚ-дан, 35 %](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-23.jpg)
Р-РНҚ
Рибосомалды РНҚ (80%-н құрайды)
Рибосома 65% р-РНҚ-дан, 35 % жай белоктан тұрады.
1
р-РНҚ молекуласы белоктың 30 молекуласымен байланысады.
Рибосома үлкен (2,5 есе үлкен) және кіші суббірліктен тұрады.
Рибосомада А және Р аймақтары бар.
Слайд 25
![Рибосома](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-24.jpg)
Слайд 26
![Фосфопротеиндер Жәй белок пен фосфор қышқылының қалдықтарынан тұрады. Фосфор қ-лы](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-25.jpg)
Фосфопротеиндер
Жәй белок пен фосфор қышқылының қалдықтарынан тұрады. Фосфор қ-лы (2-4 молекуласы)
күрделі эфирлік байланыспен гидроксил тобы бар АҚ-на (сер, тре, тир) жалғасады.
Қасиеттері: құнды белоктар, қайнатқанда ұйымайды, суда ерімейді, қышқылдық қасиет көрсетеді, сілтінің және тұздың сұйытылған ерітінділерінде ериді, ИЭН 4,7 тең.
Слайд 27
![Фосфосериннің түзілуі](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-26.jpg)
Слайд 28
![ФП-ң қызметтері Дамып келе жатқан ағза үшін энергиялық (фосфор қ-лы),](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-27.jpg)
ФП-ң қызметтері
Дамып келе жатқан ағза үшін энергиялық (фосфор қ-лы), пластикалық материалдың
(алмастырылмайтын АҚ) көзі.
бұлшық еттердің жиырылуына;
нерв импульстерінің берілуіне;
транскрипция, трансляция процестерінің реттелуіне;
гормондардың әсер ету механизміне қатысады;
Слайд 29
![кейбір ферменттердің фосфорлануы немесе фосфорсыздануы олардың активтілігінің өзгеруіне әкеледі.](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-28.jpg)
кейбір ферменттердің фосфорлануы немесе фосфорсыздануы олардың активтілігінің өзгеруіне әкеледі.
Слайд 30
![ФП-ң өкілдері Сүттің казеиногені – фосфордың мөлшері шамамен 1%. Жұмыртқаның](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-29.jpg)
ФП-ң өкілдері
Сүттің казеиногені – фосфордың мөлшері шамамен 1%.
Жұмыртқаның сары уызында фосвитин,
виттелин – Р мөлшері 10 %.
Балық уылдырығында ихтулин болады.
Адам ағзасында ФП-дер ОЖЖ-де, тіс эмалінде көп кездеседі.
Слайд 31
![Липопротеиндер Құрылымдық ЛП-дер – биологиялық мембраналарды түзеді. Бос ЛП-дер -](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-30.jpg)
Липопротеиндер
Құрылымдық ЛП-дер – биологиялық мембраналарды түзеді.
Бос ЛП-дер - қанның құрамындағы ӨТТЛП,
ТТЛП, ЖТЛП.
Өте төмен тығыздықты ЛП-ӨТТЛП
Төмен тығыздықты ЛП- ТТЛП
Жоғары тығыздықты ЛП- ЖТЛП
Слайд 32
![Биологиялық мембрана](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-31.jpg)
Слайд 33
![Плазмалық липопротеиндер](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-32.jpg)
Слайд 34
![Плазмалық ЛП Қан арқылы суда ерімейтін липидтерді (ТАГ, холестерин мен](/_ipx/f_webp&q_80&fit_contain&s_1440x1080/imagesDir/jpg/123784/slide-33.jpg)
Плазмалық ЛП
Қан арқылы суда ерімейтін липидтерді (ТАГ, холестерин мен оның эфирлерін)
тасымалдайды.
Бұл ЛП-дер гидрофилді қабаттан (белок, холестерин мен фосфолипидтерден тұратын) және гидрофобты ядродан (ТАГ, холестериннің эфирлері) тұрады